ﺍﯾﻨﺠﺎ ﺗﻤﺪﻥ ﻣﺎﺳﺖ ﻧﻪ ﺩﻓﺘﺮﭼﻪ ﯾﺎﺩ ﺩﺍﺷﺖ,ﺍﯾﻨﺠﺎ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﺳﺮﺯﻣﯿﻦ ﭘﺪﺭﺍﻥ ﻣﺎ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻣﺎ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﻭﺍﺭﺙ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮﺍﯾﺸﺎﻥ ﺑﻮﺩﯾﻢ؟! ﺍﮔﺮ ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﯿﺪ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻣﺬﻫﺒﯽ ﺑﻮﺩ ﻫﻤﭽﯿﻦ ﺣﺮﮐﺘﯽ ﺑﺮ ﺭﻭﯼ ﺳﺮﺳﺘﻮﻧﻬﺎ ﻭ ﻣﯿﺮﺍﺙ ﮔﺮﺍﻧﺒﻬﺎﯾﺶ  ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯿﺸﺪ؟؟! ﺍﻓﺴﻮﺱ ,ﺍﻓﺴﻮﺱ ﻭ ﻫﺰﺍﺭﺍﻥ ﺍﻓﺴﻮﺱ... ﺍﮔﻪ ﺩﻗﺖ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﯿﻦ ﺭﻭﯼ ﺍﯾﻦ ﺳﺘﻮﻥ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ swifte ﺗﯿﻠﻮﺭ ﺳﻮﯾﯿﻔﺖ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﻫﺎﯼ ﺁﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯿﻪ. ﻓﻘﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﯾﻌﻨﯽ ﺍﺳﻢ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﻫﺎﯼ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﺭﻭ ﺭﻭ ﺳﺮﺳﺘﻮﻧﻬﺎﯼ ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﯿﺪ ﺑﻨﻮﯾﺴﯽ. ﻓﻘﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺧﯿﻠﯽ ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ ﺗﺮ ﺍﺯ ﻓﻘﺮ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯾﻪ. **

ﺍﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺗﺎﺭﯾﺨﭽﻪ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﻘﺘﺪﺭﺗﺮﯾﻦ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻥ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯽ ﺍﺳﺖ. ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ، ﭘﺪﺭﺵ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﻣﺎﺩﺭﺵ ﺁﺗﻮﺳﺎ ﺩﺧﺘﺮ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﺑﺰﺭﮒ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﻧﺎﻡ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﺍﺯ ﺩﻭ ﺟﺰ ﺧﺸﺎﯼ ( ﺷﺎﻩ ) ﻭ ﺁﺭﺷﺎ ( ﻣﺮﺩ ) ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ (( ﺷﺎﻩ ﻣﺮﺩﺍﻥ )) ﺍﺳﺖ.  ﺩﻭﺭﺍﻥ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﯽ  ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﺩﺭ ﺳﻦ ﺳﯽ ﻭ ﺷﺶ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﯽ ﺭﺳﯿﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﯽ ﺷﻮﺭﺷﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺼﺮ ﺑﺮﭘﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻓﺮﻭﻧﺸﺎﻧﺪ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺑﺎﺑﻞ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺷﻮﺭﺷﻬﺎﯼ ﺁﻧﺠﺎ ﺭﺍ ﻧﯿﺰ ﺳﺮﮐﻮﺏ ﮐﺮﺩ. ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺟﻨﮓ ﻗﺴﻤﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺍﺯ ﺑﺎﺑﻞ ﻭﯾﺮﺍﻥ ﮔﺸﺖ. ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﺩﺭ ﺻﺪﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﺧﺘﻼ‌ﻓﺎﺕ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎﻥ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﻧﻤﯽ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﺣﻤﻠﻪ ﮐﻨﺪ ، ﺍﻣﺎ ﺍﻃﺮﺍﻓﯿﺎﻥ ﻭﯼ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺮﺩﻭﻧﯿﻪ ، ﺩﺍﻣﺎﺩ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ، ﺷﮑﺴﺖ ﻣﺎﺭﺗﻦ ﺭﺍ ﻣﺎﯾﻪ ﺳﺮﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻣﯽ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﻭ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﻡ ﻓﺮﺍﻣﯿﺨﻮﺍﻧﺪ. ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎﻥ ﻣﻘﯿﻢ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺍﯾﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﻧﺎﺭﺍﺿﯽ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺍﺯ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﻣﯽ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﯾﻮﺭﺵ ﺑﺮﺩ. ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﺣﮑﻮﻣﺘﻬﺎﯼ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﺷﻬﺮ ﺑﺮ ﻫﺮ ﯾﮏ ﺍﺯ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ ﺍﯾﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﺮﺩ.  ﻓﺮﻭﻧﺸﺎﻧﺪﻥ ﺷﻮﺭﺵ ﻣﺼﺮ ﻭ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺟﻠﻮﺱ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﮐﺎﺭﺵ ﺁﻥ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺷﻮﺭﺷﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭﻣﺼﺮ ﺑﺮﭘﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻓﺮﻭﻧﺸﺎﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﮐﺎﺭ ﻧﯿﺰ ﺷﺪﺕ ﻋﻤﻞ ﺑﯽ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺍﯼ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ. ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻫﺮﻭﺩﻭﺕ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ ﻣﺼﺮ ﻧﺎﭼﺎﺭ ﺷﺪ، ﯾﻮﻍ ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺗﺮﯼ ﺭﺍ ﺑﺮﮔﺮﺩﻥ ﮔﯿﺮﺩ ﻭ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﮐﻮﭼﮏ ﺧﻮﯾﺶ ﻫﺨﺎﻣﻨﺶ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﺳﺎﺗﺮﺍﭖ ﮐﺮﺩ ﻭ ﻓﺮﺻﺖ ﭘﯿﺪﺍ ﮐﺮﺩ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪٔ  ﺑﺎﺑﻞ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ. ﺑﺎﺑﻞ ﻧﯿﺰ ﺩﺭﯾﻦ ﺍﯾﺎﻡ ﭼﻨﺪ ﺩﻓﻌﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺳﺮ ﺑﻪ ﻃﻐﯿﺎﻥ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﯾﮑﺒﺎﺭ ﺣﺘﯽ ﺯﻭﭘﯿﺮ ﺳﺎﺗﺮﺍﭖ ﭘﯿﺮ ﻭ ﻓﺎﺗﺢ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﺎﺑﻞ ﺭﺍ ﻧﯿﺰ ﮐﺸﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ. ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ، ﺩﺭ ﺑﺎﺑﻞ ﻧﯿﺰ ﺩﺭ ﺩﻓﻊ ﺷﻮﺭﺵ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻭ ﻗﺴﺎﻭﺕ ﺳﺨﺖ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ، ﺣﺘﯽ ﻣﯽ‌ﮔﻮﯾﻨﺪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﻣﺠﺪﺩ ﺑﺎﺑﻞ ﻫﻢ ﻣﻌﺒﺪ ﻣﺮﺩﻭﮎ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻫﺎﻧﺖ ﻭ ﺑﯿﺤﺮﻣﺘﯽ ﮔﺮﺩﯾﺪ ﻭ ﻫﻢ ﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﻏﺎﺭﺕ ﺭﻓﺖ. ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﺍﺯ ﺷﻮﺭﺵ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﻘﺪﺭﯼ ﺁﺯﺭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘﺲ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺎﻩ ﺑﺎﺑﻞ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻟﻘﺎﺏ ﺧﻮﺩ ﺣﺬﻑ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻓﻘﻂ ﺷﺎﻩ ﭘﺎﺭﺳﯽ‌ﻫﺎ ﻭ ﻣﺎﺩﯼ‌ﻫﺎ ﺧﻮﺍﻧﺪ. ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﯾﻮﻧﺎﻥ  ﻗﻠﻤﺮﻭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۴۹۰ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﻣﯿﻼ‌ﺩ. ﺑﺮﺍﯼ ﺑﻬﺘﺮ ﺩﯾﺪﻥ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﺮ ﺭﻭﯼ ﺁﻥ ﮐﻠﯿﮏ ﮐﻨﯿﺪ.ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﯾﮑﻢ ﺩﺭ ﺁﺧﺮﯾﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ ﻋﻤﺮ ﻣﯿﺨﻮﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮﺭﺩﻥ ﺳﭙﺎﻩ ﺍﯾﺮﺍﻥ، ﺩﺭ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺩﻭﺭﻩٔ ﺟﻨﮕﻬﺎﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﻭ ﻧﺒﺮﺩ ﻣﺎﺭﺍﺗﻮﻥ ﺑﻪ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﻗﺸﻮﻥ ﺑﮑﺸﺪ ﺍﻣﺎ ﻋﻤﺮﺵ ﻭﻓﺎ ﻧﮑﺮﺩ ﻭ ﻭ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺭﺍ ﺑﺪﺭﻭﺩ ﮔﻔﺖ. ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﺩﺭ ﺻﺪﺩ ﺑﺮ ﺁﻣﺪ ﮐﻪ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﭘﺪﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ. ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻏﯿﺮ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺁﻧﭽﻪ ﻭﯼ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ ﺍﻧﺪﺍﺧﺖ، ﺍﺻﺮﺍﺭ ﻣﺮﺩﻭﻧﯿﻮﺱ (ﺩﺍﻣﺎﺩ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﭘﺴﺮ ﮔﺒﺮﯾﺎﺱ) ﻭ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺗﺒﻌﯿﺪﯾﺎﻥ ﺁﺗﻨﯽ ﻣﻘﯿﻢ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺑﻮﺩ. ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺁﺗﻦ ﻫﻢ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺍﯾﻦ ﺍﻧﺘﻘﺎﻡ‌ﺟﻮﯾﯽ ﻣﯽ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺗﻤﯿﺴﺘﻮﮐﻠﺲ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺁﺗﻦ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺎﺟﺮﺍﯼ ﻣﺎﺭﺍﺗﻮﻥ، ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﺪﻩ‌ﺍﯼ ﺍﺯ ﺛﺮﻭﺕ ﺁﺗﻦ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻧﯿﺮﻭﯼ ﺩﺭﯾﺎﯾﯽ ﺻﺮﻑ ﮐﺮﺩ. ﺑﺎﻻ‌ﺧﺮﻩ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺷﮏ ﻧﯿﺮﻭﯼ ﺑﯽ‌ﺳﺎﺑﻘﻪ‌ﺍﯼ ﺭﺍ ﺗﺠﻬﯿﺰ ﮐﺮﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﯾﻦ ﻧﯿﺮﻭ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﻫﻢ ﮐﻪ ﻫﺮﻭﺩﻭﺕ ﺍﺩﻋﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ، ﻧﻤﯽ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺍﺭﺗﺶ ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﯽ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ، ﭼﺮﺍ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻌﺪﺍﺩﯼ ﺳﭙﺎﻩ ﻭ ﻭﺳﺎﯾﻞ ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﺗﺠﻬﯿﺰﺵ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽ‌ﺷﺪ، ﺗﻬﯿﻪٔ ﻭﺳﺎﯾﻞ ﻭ ﺁﺫﻭﻗﻪٔ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺳﺮﺯﻣﯿﻨﻬﺎﯼ ﺗﺮﺍﮐﯿﻪ ﻭ ﻣﻘﺪﻭﻧﯿﻪ ﻣﯿﺴﺮ ﻧﺒﻮﺩ. ﻣﻌﻬﺬﺍ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﻫﺮﻭﺩﻭﺕ ﻣﯽ‌ﮔﻮﯾﺪ ﭼﻬﻞ ﻭ ﻫﺸﺖ ﮔﻮﻧﻪ ﺍﻗﻮﺍﻡ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﺭﯾﻦ ﺳﭙﺎﻩ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ‌ﺍﻧﺪ، ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ، ﺩﺭﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪٔ ﻫﺮﻭﺩﻭﺕ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﺩﺭ ﺑﻬﺎﺭ ﺳﺎﻝ ۴۸۰ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﻣﯿﻼ‌ﺩ ﺍﺯ ﻟﯿﺪﯼ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﺗﺎ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ. Red pog.svgﺗﻨﮕﻪٔ ﺩﺍﺭﺩﺍﻧﻞTurkey location map.svg ﺑﻪ ﺍﺑﺘﮑﺎﺭ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﭘﻠﯽ ﺍﺯ ﻗﺎﯾﻖ ﺑﺮ ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺭﺩﺍﻧﻞ (ﻫﻠﺲ ﭘﻮﻧﺖ)، ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻬﻨﺪﺳﺎﻥ ﻣﺼﺮﯼ ﻭ ﻓﻨﯿﻘﯽ (ﻟﺒﻨﺎﻧﯽ) ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻧﯿﺮﻭﯼ ﺯﻣﯿﻨﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﺁﻥ ﻋﺒﻮﺭ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﻭﺍﺭﺩ ﺧﺎﮎ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﺷﻮﺩ. ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﻫﺎ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﯾﻦ ﺳﯿﻞ ﺳﭙﺎﻩ، ﺳﺘﯿﺰﻩ ﺟﻮﯾﯽ ﺭﺍ ﺑﯿﻬﻮﺩﻩ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﻭﻧﯿﻪ ﻭ ﺗﺴﺎﻟﯽ (ﻭﺍﻗﻊ ﺩﺭ ﻣﺮﮐﺰ ﯾﻮﻧﺎﻥ) ﻫﯿﭻ ﻣﻘﺎﻭﻣﺘﯽ ﻧﺸﺎﻥ ﻧﺪﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﺣﺘﯽ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺁﺗﻦ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺑﺎﺏ ﺟﻨﮓ ﺗﺮﺩﯾﺪ ﻭ ﺗﺰﻟﺰﻝ ﺩﺭ ﺑﯿﻦ ﺑﻮﺩ ﻭﻟﯿﮑﻦ ﺷﺨﺼﯽ ﺍﺯ ﺁﺗﻦ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺗﻤﯿﺴﺘﻮﮐﻞ ﻗﺪﻡ ﭘﯿﺶ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻭ ﺗﻬﯿﻪٔ ﻟﻮﺍﺯﻡ ﺁﻥ ﺗﺤﺮﯾﮏ ﮐﺮﺩ، ﺑﺎﻻ‌ﺧﺮﻩ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﺟﻨﮓ ﺗﻔﻮﻕ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ ﺩﯾﮕﺮ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺍﺳﭙﺎﺭﺕ ﻭ ﺳﯽ ﺷﻬﺮ ﺩﯾﮕﺮ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﻤﻠﻪ ﺑﻮﺩ، ﺑﺮ ﺿﺪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﯾﮏ ﺍﺗﺤﺎﺩﯾﻪٔ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪﻧﺪ. ﺟﻨﮓ ﺗﺮﻣﻮﭘﯿﻞ  ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺟﻨﮓ ﺍﺯ ﺩﻭﻣﯿﻦ ﺩﻭﺭﻩٔ ﺟﻨﮕﻬﺎﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﺟﻨﮓ ﺗﺮﻣﻮﭘﯿﻞ ﺑﻮﺩ. ﭼﻮﻥ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎﻥ ﻣﯽ‌ﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺷﺖ ﻭﺳﯿﻊ ﺍﺯ ﻋﻬﺪﻩٔ ﺳﻮﺍﺭﻩ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺮﻧﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﺁﻣﺪ، ﻗﺸﻮﻥ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺗﻨﮕﻪٔ ﺗﺮﻣﻮﭘﯿﻞ ﺑﺎﺭﯾﮑﻪ‌ﺍﯼ ﺑﯿﻦ ﮐﻮﻩ ﻭ ﺩﺭﯾﺎ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺩﺷﻤﻦ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ. ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺗﺮﻣﻮﭘﯿﻞ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﻗﺸﻮﻥ ﺯﻣﯿﻨﯽ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﺑﺎ ﻟﺌﻮﻧﯿﺪﺍﺱ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﺍﺳﭙﺎﺭﺕ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﻧﯿﺮﻭﯼ ﺩﺭﯾﺎﯾﯽ ﺭﺍ ﺍﻭﺭﯼ ﺑﯿﺎﺩ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺷﺖ. ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺟﻨﮓ ﺩﺭ ﺩﺭﯾﺎ ﺩﺭﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺑﺎﺩﻫﺎﯼ ﺗﻨﺪﯼ ﮐﻪ ﻭﺯﯾﺪ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎﯼ ﺟﻨﮕﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺛﻤﺮ ﻧﺮﺳﯿﺪ ﻭ ﺟﻨﮓ ﺩﺭﯾﺎﯾﯽ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪٔ ﻗﻄﻌﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ، ﺧﺎﺗﻤﻪ ﭘﯿﺪﺍ ﮐﺮﺩ. ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻗﺸﻮﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺧﺸﮑﯽ ﭘﯿﺶ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﮕﻪٔ ﺗﺮﻣﻮﭘﯿﻞ ﺭﺳﯿﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺳﭙﺎﻩ ﻟﺌﻮﻧﯿﺪﺍﺱ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﻧﺪ. ﻋﺒﻮﺭ ﺍﺯ ﺗﻨﮕﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﭙﺎﻩ ﻋﻈﯿﻢ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﺸﺪ ﺍﻣﺎ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩٔ ﺳﭙﺎﻩ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﯾﮏ ﮐﻮﺭﻩ‌ﺭﺍﻩ، ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺳﭙﺎﻩ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﻭ ﺳﭙﺎﻩ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﭘﺮﺍﮐﻨﺪﻩ ﺷﺪ ﻭ ﻓﻘﻂ ﻟﺌﻮﻧﯿﺪﺍﺱ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﭙﺎﺭﺗﯽ ﻭ ﯾﮏ ﺩﺳﺘﻪٔ ﺳﯿﺼﺪ ﻧﻔﺮﯼ ﺍﺯ ﺍﺳﭙﺎﺭﺕ ﮐﻪ ﺍﻭ ﺷﺨﺼﺎً ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ، ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﺗﻬﻮﺭ ﺁﻣﯿﺰﯼ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﮐﺸﺘﻦ ﺩﺍﺩﻧﺪ، ﺗﺎ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﯿﻨﯽ ﻗﻮﻡ ﺭﺍ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪ. ﺗﺴﺨﯿﺮ ﺁﺗﻦ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﺗﺮﻣﻮﭘﯿﻞ ﺁﺗﻦ ﺩﺭ ﻣﻌﺮﺽ ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻗﻄﻌﯽ ﻭﺍﻗﻊ ﺷﺪ ﻭ ﺁﺗﻨﯽ ﻫﺎ ﻧﺎﭼﺎﺭ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﺎ ﺯﻧﺎﻥ ﻭ ﺍﻃﻔﺎﻝ ﺧﻮﯾﺶ، ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺐ ﺟﺰﯾﺮﻩٔ ﺳﺎﻻ‌ﻣﯿﺲ ﺩﺭ ﺟﻨﻮﺏ ﺁﺗﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ. ﻗﺸﻮﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻄﺮﻑ ﺁﺗﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮﺩﻩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﺼﺮﻑ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺗﻼ‌ﻓﯽ ﻣﺎﺟﺮﺍﯼ ﺁﺗﺶ ﺯﺩﻥ ﺳﺎﺭﺩ ﺗﻮﺳﻂ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﻫﺎ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۴۹۸ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﻣﯿﻼ‌ﺩ، ﺍﺭﮒ ﺁﺗﻦ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺁﺗﺶ ﮐﺸﯿﺪﻧﺪ. ﺟﻨﮓ ﺩﺭ ﺧﻠﯿﺞ ﺩﺭﯾﺎﯼ ﺳﺎﻻ‌ﻣﯿﺲ  ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎﻥ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﻣﺸﻮﺭﺕ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﺁﺗﻦ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺗﻤﯿﺴﺘﻮﮐﻠﺲ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﺰﯾﺮﻩ ﺳﺎﻻ‌ﻣﯿﺲ ﺑﻪ ﺩﻓﺎﻉ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎﻥ ﻣﯿﮕﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺩﺭ ﺗﻨﮕﻪ ﮐﻮﺭﯾﻨﺖ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﮐﺮﺩ. ﺗﻤﯿﺴﺘﻮﮐﻠﺲ ﮐﻪ ﺩﯾﺪ ﻧﻤﯽ‌ﺗﻮﺍﻧﺪ ﻧﻈﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﯾﮕﺮﺍﻥ ﺑﻘﺒﻮﻻ‌ﻧﺪ ﻧﺎﻣﻪ‌ﺍﯼ ﺑﻪ ﺷﺎﻩ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻧﻮﺷﺖ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﭼﻮﻥ ﺁﻧﺎﻥ ﻗﺼﺪ ﻓﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭﻗﺖ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺭﺱ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﯾﮑﺴﺮﻩ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﮐﻨﺪ. ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﭘﯿﻐﺎﻡ ﺭﺍ ﺭﺍﺳﺖ ﺍﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﻧﺎﻭﮔﺎﻥ ﻣﺼﺮﯼ ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺟﺰﯾﺮﻩ ﭘﻨﺴﯿﻠﻮﺍﻧﯿﺎ ﺭﺍ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﮐﺮﺩ. ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎﻥ ﺩﺭ ﺟﺰﯾﺮﻩ ﺳﺎﻻ‌ﻣﯿﺲ ﮔﯿﺮ ﺍﻓﺘﺎﺩﻧﺪ ﻭ ﻟﺬﺍ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺟﺎ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﮐﻨﯿﻢ ﯾﺎ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﺷﻮﯾﻢ ﻭ ﺍﯾﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﭼﯿﺰﯼ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺗﻤﯿﺴﺘﻮﮐﻠﺲ ﻣﯿﺨﻮﺍﺳﺖ. ﻧﯿﺮﻭﯼ ﺩﺭﯾﺎﯾﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺮﺧﻼ‌ﻑ ﮐﺸﺘﯽ‌ﻫﺎﯼ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺁﺭﺍﯾﺶ ﺻﻒ ﺭﺍ ﺍﺧﺘﯿﺎﺭ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﺗﻨﮕﯽ ﺟﺎ ﺑﻄﻮﺭ ﺳﺘﻮﻧﯽ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﺣﻤﻠﻪ ﮐﺮﺩ ﻭ ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ ﺯﯾﺮ ﺁﺗﺶ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ ﺩﺷﻤﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ. ﺟﻨﮓ ﺗﺎ ﺷﺐ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺟﻨﮓ ﺑﯿﺶ ﺍﺯ ﻧﯿﻤﯽ ﺍﺯ ﮐﺸﺘﯿﻬﺎﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﺷﺪ ﻭ ﻟﺬﺍ ﺳﭙﺎﻩ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﯿﻨﯽ ﮐﺮﺩ. ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎﻥ ﮐﻪ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﭘﯿﺮﻭﺯﯼ ﺧﻮﺩ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺩﺭ ﺻﺒﺢ ﺭﻭﺯ ﺑﻌﺪ ﺑﺎ ﺷﮕﻔﺘﯽ ﺩﯾﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺍﺯ ﮐﺸﺘﯿﻬﺎﯼ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺧﺒﺮﯼ ﻧﯿﺴﺖ! ﺗﻤﯿﺴﺘﻮﮐﻠﺲ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﭘﯿﺮﻭﺯﯼ ﮔﻔﺖ: «ﺣﺴﺎﺩﺕ ﺧﺪﺍﯾﺎﻥ ﻧﺨﻮﺍﺳﺘﻪ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺷﺎﻩ ﻭﺍﺣﺪ ﺑﺮ ﺁﺳﯿﺎ ﻭ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﯽ ﮐﻨﺪ.>> ﻧﺒﺮﺩ ﭘﻼ‌ﺗﻪ  ﺷﻬﺮ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﭘﻼ‌ﺗﻪ ﺩﺭ ﯾﻮﻧﺎﻥ. ﺑﺮﺍﯼ ﺑﻬﺘﺮ ﺩﯾﺪﻥ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﺮ ﺭﻭﯼ ﺁﻥ ﮐﻠﯿﮏ ﮐﻨﯿﺪ.ﻣﺮﺩﻭﻧﯿﻮﺱ ﺑﻪ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎﻥ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎﺩ ﺩﺍﺩ ﮐﻪ ﺗﺒﻌﯿﺖ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ ﻭ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﺩﺭ ﺍﻣﻮﺭ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﺧﻮﯾﺶ ﺁﺯﺍﺩﻧﺪ. ﺍﻣﺎ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎﺩ ﺭﺍ ﺭﺩ ﮐﺮﺩﻩ ﺟﻨﮓ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺩﺭ ﮔﺮﻓﺖ. ﻣﺮﺩﻭﻧﯿﻪ ﺁﺗﻦ ﺭﺍ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺑﺎﺯ ﺻﺪﻣﻪ ﻭﺧﺮﺍﺑﯽ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﺁﻣﺪ. ﺩﺭ ﻣﺤﻞ ﭘﻼ‌ﺗﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۴۷۹ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﻣﯿﻼ‌ﺩ، ﺩﺭ ﻧﺰﺩﯾﮑﯽ ﭘﻼ‌ﺗﻪ، ﺻﺪﻫﺰﺍﺭ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻭﯼ ﺻﻒ ﺁﺭﺍﯾﯽ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺯﺩ ﻭ ﺧﻮﺭﺩ ﺧﻮﻧﯿﻨﯽ ﺑﯿﻦ ﻣﺮﺩﻭﻧﯿﻮﺱ ﻭ ﮊﻧﺮﺍﻟﭙﻮﺯﺍﻧﯿﺎﺱ (ﭘﺎﺋﻮﺯﺍﻧﯿﺎﺱ) ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺩ. ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺗﺼﻮﺭ ﻣﯽ‌ﺷﺪ ﮐﻪ ﺍﯾﺮﺍﻧﯿﺎﻥ ﭘﯿﺮﻭﺯ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭼﺮﺍ ﮐﻪ ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺩﻻ‌ﻭﺭﯼ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺍﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﺸﺪ. ﻣﺮﺩﻭﻧﯿﻪ ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﺟﻨﮓ، ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺗﯿﺮﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﯼ ﺍﺻﺎﺑﺖ ﮐﺮﺩ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ ﻭ ﺳﭙﺎﻩ ﺑﯽ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﻧﺒﺮﺩ ﺑﯽ ﺣﺎﺻﻠﯽ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻪ ﻫﺰﺍﺭ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﺎﻥ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺪﺭ ﺑﺮﺩﻧﺪ. ﺁﺧﺮﯾﻦ ﺟﻨﮓ ﺍﺯ ﺩﻭﻣﯿﻦ ﺩﻭﺭﻩٔ ﺟﻨﮕﻬﺎﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﻧﺒﺮﺩ ﻣﯽ ﮐﯿﻞ ﺑﻮﺩ. ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﺑﺤﺮﯾﻪٔ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺣﺪﻭﺩ ﺩﻣﺎﻏﻪٔ ﻣﯽ ﮐﯿﻞ (ﺩﺭ ﺟﻨﻮﺏ ﻏﺮﺑﯽ ﺁﺳﯿﺎﯼ ﺻﻐﯿﺮ) ﻣﻮﺿﻊ ﺩﺍﺷﺖ ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺍﻭﻗﺎﺕ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪٔ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ‌ﻫﺎ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﺷﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘﺲ ﺗﻔﻮﻕ ﺩﺭ ﺩﺭﯾﺎﯼ ﺍﮊﻩ ﮐﻪ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﺭﺳﯿﺪﻥ ﺑﺪﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺣﻔﻆ ﺩﺭﻩٔ ﻧﯿﻞ (ﻣﺼﺮ) ﻻ‌ﺯﻡ ﻣﯽ ﺷﻤﺮﺩ، ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎﻥ ﺍﻓﺘﺎﺩ. ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﺍﺧﺒﺎﺭ ﺑﺪﯼ ﺍﺯ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺭﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮﺩ ﻭ ﻟﺬﺍ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﻣﺸﺎﻭﺭﻩ ﺑﺎ ﺳﺮﺩﺍﺭﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﻧﻤﻮﺩ. ﻧﻈﺮ ﻣﺮﺩﻭﻧﯿﻪ ﺍﯾﻦ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﻭﯼ ﺑﺎ ﺳﯿﺼﺪ ﻫﺰﺍﺭ ﺳﭙﺎﻫﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﮐﺎﻣﻞ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺳﺮﺯﻣﯿﻦ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭ ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﺩ. ﺷﺎﻩ ﺍﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﺭﺍ ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺯﯾﺎﺩﯼ ﺍﺯ ﺍﺳﺒﺎﻥ ﻭ ﺳﭙﺎﻫﯿﺎﻥ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ ﻭ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﻣﺮﺩﻧﺪ. ﺣﻮﺍﺩﺙ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﮊﻧﺮﺍﻝ ﭘﻮﺯﺍﻧﯿﺎﺱ (ﭘﺎﺋﻮﺯﺍﻧﯿﺎﺱ) ﺑﺮﺍﺩﺭﺯﺍﺩﻩٔ ﻟﺌﻮﻧﯿﺪﺍﺱ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺻﻐﯿﺮ ﺑﻮﺩﻥ ﭘﺴﺮ ﻟﺌﻮﻧﯿﺪﺍﺱ ﻭ ﺑﻌﻨﻮﺍﻥ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺍﻭ ﺑﻄﻮﺭ ﻣﻮﻗﺖ، ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﺍﺳﭙﺎﺭﺕ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﯽ‌ﺷﺪ، ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﻣﺬﺍﮐﺮﻩٔ ﭘﻨﻬﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﮐﺮﺩ. ﻫﺪﻑ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﻣﺬﺍﮐﺮﻩ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺗﻔﻮﻕ ﻭ ﺍﺳﺘﯿﻼ‌ﺀ ﻣﺠﺪﺩ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺮ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﺑﻮﺩ. ﺍﻓﺸﺎﺀ ﺍﯾﻦ ﻣﺬﺍﮐﺮﻩ، ﻣﻮﺟﺐ ﺭﺳﻮﺍﺋﯽ ﻭ ﻣﺮﮒ ﭘﻮﺯﺍﻧﯿﺎﺱ، ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۴۷۰ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﻣﯿﻼ‌ﺩ ﺷﺪ. ﺗﻤﯿﺴﺘﻮﮐﻠﺲ ﻗﻬﺮﻣﺎﻥ ﻭ ﻓﺎﺗﺢ ﺁﺗﻨﯽ ﺟﻨﮓ ﺳﺎﻻ‌ﻣﯿﺲ، ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﺧﺮﺍﺝ ﺍﺯ ﺁﺗﻦ ﺑﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺷﻮﺵ ﭘﻨﺎﻩ ﺑﺮﺩ ﻭ ﺷﺎﯾﺪ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﻏﺮﺑﯽ ﻧﺎﻡ ﺁﻭﺭﯾﺴﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻣﯽ‌ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﺪ. ﭘﺲ ﺍﺯ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﯿﻨﯽ ﺍﯾﺮﺍﻧﯿﺎﻥ، ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎﻥ ﺑﺎ ﺗﺼﺮﻑ ﺑﺴﻔﻮﺭ ﻭ ﺩﺍﺭﺩﺍﻧﻞ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻓﺴﺎﻧﻪ‌ﻫﺎﯼ ﺣﻤﺎﺳﯽ ﺧﻮﯾﺶ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺗﺮﻭﺁ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﮐﻮﺷﯿﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ، ﺩﺭ ﺗﺼﺮﻑ ﺧﻮﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ. ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺎﻝ ﺑﻌﺪ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻣﺴﺘﻤﻠﮑﺎﺕ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﯾﻮﺭﺵ ﺑﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺟﺰﺍﯾﺮ ﻏﺮﺏ ﺁﺳﯿﺎﯼ ﺻﻐﯿﺮ، ﻧﻈﯿﺮ ﻗﺒﺮﺱ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺼﺮﻑ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻧﺪ. ﻋﻠﻞ ﺷﮑﺴﺖ ﺳﭙﺎﻩ ﺍﯾﺮﺍﻥ  ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻮﺭﺧﺎﻥ ﻋﻠﻞ

  ﺁﺗﻮﺳﺎ، ﺩﺧﺘﺮ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﺑﺰﺭﮒ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯾﻦ ﻭﻣﺤﺒﻮﺏ ﺗﺮﯾﻦ ﺍﻣﭙﺮﺍﺗﻮﺭﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﺳﺖ ﺁﺗﻮﺳﺎ ﺩﺭ ﻟﻐﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺧﻮﺵ ﺍﻧﺪﺍﻡ ﺍﺳﺖ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻗﺪﺭﺕ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﻤﻨﺪﯼ ﻧﯿﺰ ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ.ﺍﻭ ﺩﺧﺘﺮ ﺯﯾﺒﺎ، ﺩﻟﻔﺮﯾﺐ ﻭ ﻓﻮﻕ ﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺍﯼ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﺑﺰﺭﮒ ﺑﻮﺩ. ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﯽ ﺑﺮﺩﯾﺎﯼ ﺩﺭﻭﻏﯿﻦ ﺑﺪﺳﺖ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﻫﻔﺖ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﻧﺠﺒﺎﯼ ﭘﺎﺭﺳﯽ ﻭ ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﻧﺸﯿﻨﯽ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﯾﮑﻢ ، ﺁﺗﻮﺳﺎ ﻫﻤﺴﺮ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﺑﺰﺭﮒ ﺷﺪ . ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺑﺎ ﺁﺗﻮﺳﺎ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺳﻼ‌ﻟﻪ ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯽ ﺑﻮﺩ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﺑﺰﺭﮒ ﺭﺍ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺟﻠﻮﻩ ﻣﯽ ﺩﺍﺩ ﻭﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺁﺗﻮﺳﺎ ﺑﺎ ﻫﻮﺵ، ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ، ﺑﺎ ﻗﺪﺭﺕ ﻭ ﺗﻔﮑﺮ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﻣﻮﻗﻊ ﻟﺰﻭﻡ ﮐﻤﮏ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ. ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺁﺗﻮﺳﺎ ” ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎﻩ ” ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻧﯿﺎ ﺁﻭﺭﺩ.ﺁﺗﻮﺳﺎ ﻣﻠﮑﻪ ﯼ ﺑﯿﺶ ﺍﺯ ۲۸ ﮐﺸﻮﺭ ﺁﺳﯿﺎﯾﯽ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻣﭙﺮﺍﻃﻮﺭﯼ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﺑﺰﺭﮒ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﻭﯼ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ” ﺷﻬﺒﺎﻧﻮﯼ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﺑﺰﺭﮒ ” ﯾﺎﺩ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ . ﺁﺗﻮﺳﺎ ﺷﻬﺒﺎﻧﻮﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ ، ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﻭ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﻭ ﻧﻘﺶ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮﻧﺪﻩ ﺩﺭ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺩﯾﮕﺮ ﺩﺭﺑﺎﺭﯾﺎﻥ ﺩﺍﺷﺖ.ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺁﺗﻮﺳﺎﯼ ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯽ ﺑﺎﻫﯿﭻ ﺯﻥ ﺩﯾﮕﺮﯼ ﺍﺯ ﻫﻢ ﺩﻭﺭﻩ ﻫﺎﯼ ﺍﻭ ﺁﺗﻮﺳﺎ ﺍﺯ ﻗﺪﺭﺕ ﻓﻮﻕ ﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺍﯼ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﺷﺎﻩ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﺯ ﻧﺼﯿﺤﺘﻬﺎﯼ ﺍﻭ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﯽ ﺟﺴﺖ. ﺍﻭ ﺣﺘﯽ ﻋﻼ‌ﻗﻪ ﻣﻨﺪ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﯿﺪﺍﻥ ﮐﺎﺭﺯﺍﺭ ﻧﯿﺰ ﺷﻮﻫﺮﺵ ﺭﺍ ﻫﻤﺮﺍﻫﯽ ﮐﻨﺪ. ﺁﺗﻮﺳﺎ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﻟﺸﮑﺮﮐﺸﯽ ﻫﺎﯼ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﺑﺰﺭﮒ ﯾﺎﻭﺭ ﻓﮑﺮﯼ ﻭ ﺭﻭﺣﯽ ﺍﻭ ﺑﻮﺩ. ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻧﺒﺮﺩ ﻭ ﻟﺸﮕﺮ ﮐﺸﯽ ﻣﻬﻢ ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻫﺮﻭﺩﻭﺕ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﻣﻠﮑﻪ ﺁﺗﻮﺳﺎ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﻫﺮﻭﺩﻭﺕ ﺍﺯ ﻗﻮﻝ ﺁﺗﻮﺳﺎ ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺁﺗﻮﺳﺎ ﺑﻪ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﺷﺎﻩ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ: ﭼﺮﺍ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺍﯼ ﻭ ﻋﺎﺯﻡﺟﻨﮓ ﻧﻤﯽ ﺷﻮﯼ ﻭ ﺳﺮﺯﻣﯿﻨﻬﺎﯼ ﺩﯾﮕﺮ ﺭﺍ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﯽ؟…… ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﺟﻮﺍﻧﯽ ﻭ ﺛﺮﻭﺗﻤﻨﺪﯼ ﺗﻮ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺎﺯﻡ ﺟﻨﮓ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﭘﯿﺮﻭﺯﯾﻬﺎﯾﯽ ﻧﺎﺋﻞ ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻧﯿﺎﻥ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮﺩ ﻣﺮﺩ ﻗﺎﺑﻠﯽ ﺑﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ...  ﺍﮔﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﻫﺮﻭﺩﻭﺕ ﺍﻏﺮﺍﻕ ﺁﻣﯿﺰ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﻧﻔﻮﺫ ﺁﺗﻮﺳﺎ ﺑﺮ ﺷﻮﻫﺮﺵ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﺁﺗﻮﺳﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺍﺯ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺁﮔﺎﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺣﻀﻮﺭ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎﻥ ﻭ ﺩﯾﮕﺮ ﻣﻠﯿﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﯽ ﺑﺮﺩ. ﺁﺗﻮﺳﺎ، ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‌ﺗﺮﯾﻦ ﺯﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻗﺪﯾﻢ ﺍﺳﺖ. ﺍﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺑﺎ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﺷﺎﻩ ﻟﻘﺐ” ﺑﺎﻧﻮﯼ ﺑﺎﻧﻮﺍﻥ ” ﻣﯽ ﮔﯿﺮﺩ.ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻫﯿﺘﺎ ﺍﻭ ﺩﻭﻣﯿﻦ ﮐﺴﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻟﻘﺐ ” ﺑﺎﻧﻮ” ﮐﻪ ﯾﮏ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺬﻫﺒﯽ ﺑﻮﺩ، ﮔﺮﻓﺖ ﺯﯾﺮﺍ ﺍﯾﻨﭽﻨﯿﻦ ﻟﻘﺒﯽ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻠﮑﻪ ﻫﺎ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ… ﺁﺗﻮﺳﺎ ﺍﺯ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﭼﻬﺎﺭ ﭘﺴﺮ ﺩﺍﺷﺖ : ﺧﺸﺎﯾﺎﺭ ﺷﺎﻩ ﮐﻪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯾﻨﺸﺎﻥ ﺑﻮﺩ . ﻭﯾﺸﺘﺎﺳﺐ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ ﺑﺎﺧﺘﺮﯼ ﻭ ﺳﮑﺎﯾﯽ ﺩﺭ ﺳﭙﺎﻩ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎﻩ.(ﻣﻦ ﺗﻮﯼ ﯾﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﺩﯾﮕﻪ ﺧﻮﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩﻡ ﻭﯾﺸﺘﺎﺳﺐ ﭘﺴﺮ ﺍﺭﺗﻪ ﺑﺎﻣﻪ ﻫﻤﺴﺮﺍﻭﻝ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﺑﻮﺩﻩ) ﻣﺴﯿﺸﺖ ﯾﺎ ﻣﻬﺴﺖ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻓﺮﻣﺎﻧﺪﺍﺭﺍﻥ ﺍﺭﺗﺶ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎﻩ . ﻭ ﻫﺨﺎﻣﻨﺶﻓﺮﻣﺎﻧﺪﺍﺭ ﻣﺼﺮﻭ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﻧﺎﻭﮔﺎﻧﻬﺎﯼ ﻣﺼﺮﯼ ﺩﺭ ﺳﭙﺎﻩ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎﻩ . ﺷﻬﺒﺎﻧﻮﯼ ﭘﺎﺭﺳﯽ ، ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮﻭﺍﯾﯽ ﭘﺴﺮﺵ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎﻩ ، ﻣﻘﺎﻡ ﺑﺮ ﺟﺴﺘﻪ ﯼ ” ﻣﺎﺩﺭ ﺷﺎﻩ ” ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺍ ﺑﻮﺩ . ﺍﻭ ﻫﻤﺴﺮ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪﮔﺎﺭ ﭘﺎﺭﺱ ﻭ ﻣﺎﺩﺭ ﺍﺭﺟﻤﻨﺪ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎﻩ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺑﻮﺩ . ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎﻩ ﺟﻮﺍﻧﯿﺴﺖ ﺳﺨﺖ ﻣﺎﺟﺮﺍﺟﻮ. ﺍﻣﺎ ﺁﺗﻮﺳﺎ ﺑﺎﻧﻮﯾﯽ ﺍﺳﺖ ﺳﺎﻟﺨﻮﺭﺩﻩ ﻭ ﺧﺮﺩﻣﻨﺪ ، ﮐﻪ ﺭﻓﺘﺎﺭﯼ ﺑﺎﻭﻗﺎﺭ ﻭ ﺷﺎﻫﺎﻧﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﺁﺗﻮﺳﺎ، ﺷﻬﺒﺎﻧﻮﯼ ﭘﺎﺭﺳﯽ ، ﺩﺧﺘﺮ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﺑﺰﺭﮒ، ﻫﻤﺴﺮ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﺍﻭﻝ ﻭ ﻣﺎﺩﺭ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎﻩ ﺳﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺭ ﺳﻦ ۷۵ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﻋﻮﺍﺭﺽ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺳﺮﻃﺎﻥ ،۴۷۵ ﺳﺎﻝ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻣﯿﻼ‌ﺩ ﻣﺴﯿﺢ ﻓﻮﺕ ﮐﺮﺩ. ﮔﻮﯾﻨﺪ ﺍﻭ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺷﺮﻡ ، ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ‌ﺍﺵ ﺭﺍ ﺍﺯ ﭘﺰﺷﮑﺎﻥ ﻣﺨﻔﯽ ﻣﯽ‌ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﮐﻪ ﻣﯿﺪﺍﻧﯿﻢ ﺁﺧﺮﯾﻦ ﺷﺎﻫﺎﻥ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﮐﯿﺎﻧﯽ ،ﺩﺭ ﺍﺳﺎﻃﯿﺮ ﻭ ﺣﻤﺎﺳﻪ ﻫﺎﯼ ﻣﻠﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ، ﯾﺎﺩ ﺁﻭﺭ ﻭ ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﺑﺮﺧﯽ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻥ ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯽ ﺍﻧﺪ. ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ ﺍﺳﺎﺱ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯿﺸﻮﺩ ، “ﻫﻤﺎ ” ﺩﺭ ﺍﺳﺎﻃﯿﺮ ﺍﯾﺮﺍﻥ، ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﯼ ﯾﺎﺩﻣﺎﻧﻬﺎﯾﯽ ﺍﺯ ” ﺁﺗﻮﺳﺎ ﺷﻬﺒﺎﻧﻮﯼ ﭘﺎﺭﺳﯽ ” ﻭ ﺭﻭﯾﺪﺍﺩﻫﯽ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﻭ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎﻩ، ﻫﻤﺴﺮ ﻭ ﭘﺴﺮﺵ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﺟﺎﻟﺐ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻬﻤﻦ ﭘﺪﺭ ﻫﻤﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﯾﺎﺩﻣﺎﻧﻬﺎﯼ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﺑﺰﺭﮒ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ. ﺩﺭ ﮐﻞ ﻋﻠﯽ ﺭﻏﻢ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﺍﻃﻼ‌ﻋﺎﺕ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺁﺗﻮﺳﺎ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺴﻠﻢ ﺍﺳﺖ : ﺁﺗﻮﺳﺎ ﺍﺯ ﺯﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﻭ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﺯﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﻃﯽ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﻣﭙﺮﺍﻃﻮﺭﯼ ﭘﺮ ﺷﮑﻮﻩ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺯﻣﯿﻦ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﯿﭻ ﺯﻥ ﺩﯾﮕﺮﯼ ﺍﺯ ﻫﻢ ﺩﻭﺭﻩ ﻫﺎﯼ ﺍﻭ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ. ﺍﻭ ﺍﺯ ﻣﺸﻮﻗﯿﻦ ﺑﺰﺭﮒ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﭘﺎﺭﺳﯽ ﺑﻮﺩ. ﺍﻭ ﺷﻌﺮ ﻣﯽ ﺳﺮﻭﺩﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺯﻧﺎﻥ ﺍﺩﯾﺐ ﻭ ﺑﺎ ﺧﺮﺩ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ …ﺍﻭ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎﻩ ، ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻣﭙﺮﺍﺗﻮﺭﯼ ﭘﺎﺭﺱ ﺑﻪ ﺍﺭﺙ ﮔﺬﺍﺷﺖ. **

ﺍﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺗﺎﺭﯾﺨﭽﻪ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﻘﺘﺪﺭﺗﺮﯾﻦ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻥ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯽ ﺍﺳﺖ. ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ، ﭘﺪﺭﺵ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﻣﺎﺩﺭﺵ ﺁﺗﻮﺳﺎ ﺩﺧﺘﺮ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﺑﺰﺭﮒ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﻧﺎﻡ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﺍﺯ ﺩﻭ ﺟﺰ ﺧﺸﺎﯼ ( ﺷﺎﻩ ) ﻭ ﺁﺭﺷﺎ ( ﻣﺮﺩ ) ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ (( ﺷﺎﻩ ﻣﺮﺩﺍﻥ )) ﺍﺳﺖ.  ﺩﻭﺭﺍﻥ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﯽ  ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﺩﺭ ﺳﻦ ﺳﯽ ﻭ ﺷﺶ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﯽ ﺭﺳﯿﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﯽ ﺷﻮﺭﺷﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺼﺮ ﺑﺮﭘﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻓﺮﻭﻧﺸﺎﻧﺪ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺑﺎﺑﻞ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺷﻮﺭﺷﻬﺎﯼ ﺁﻧﺠﺎ ﺭﺍ ﻧﯿﺰ ﺳﺮﮐﻮﺏ ﮐﺮﺩ. ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺟﻨﮓ ﻗﺴﻤﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺍﺯ ﺑﺎﺑﻞ ﻭﯾﺮﺍﻥ ﮔﺸﺖ. ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﺩﺭ ﺻﺪﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﺧﺘﻼ‌ﻓﺎﺕ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎﻥ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﻧﻤﯽ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﺣﻤﻠﻪ ﮐﻨﺪ ، ﺍﻣﺎ ﺍﻃﺮﺍﻓﯿﺎﻥ ﻭﯼ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺮﺩﻭﻧﯿﻪ ، ﺩﺍﻣﺎﺩ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ، ﺷﮑﺴﺖ ﻣﺎﺭﺗﻦ ﺭﺍ ﻣﺎﯾﻪ ﺳﺮﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻣﯽ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﻭ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﻡ ﻓﺮﺍﻣﯿﺨﻮﺍﻧﺪ. ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎﻥ ﻣﻘﯿﻢ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺍﯾﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﻧﺎﺭﺍﺿﯽ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺍﺯ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﻣﯽ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﯾﻮﺭﺵ ﺑﺮﺩ. ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﺣﮑﻮﻣﺘﻬﺎﯼ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﺷﻬﺮ ﺑﺮ ﻫﺮ ﯾﮏ ﺍﺯ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ ﺍﯾﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﺮﺩ.  ﻓﺮﻭﻧﺸﺎﻧﺪﻥ ﺷﻮﺭﺵ ﻣﺼﺮ ﻭ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺟﻠﻮﺱ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﮐﺎﺭﺵ ﺁﻥ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺷﻮﺭﺷﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭﻣﺼﺮ ﺑﺮﭘﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻓﺮﻭﻧﺸﺎﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﮐﺎﺭ ﻧﯿﺰ ﺷﺪﺕ ﻋﻤﻞ ﺑﯽ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺍﯼ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ. ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻫﺮﻭﺩﻭﺕ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ ﻣﺼﺮ ﻧﺎﭼﺎﺭ ﺷﺪ، ﯾﻮﻍ ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺗﺮﯼ ﺭﺍ ﺑﺮﮔﺮﺩﻥ ﮔﯿﺮﺩ ﻭ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﮐﻮﭼﮏ ﺧﻮﯾﺶ ﻫﺨﺎﻣﻨﺶ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﺳﺎﺗﺮﺍﭖ ﮐﺮﺩ ﻭ ﻓﺮﺻﺖ ﭘﯿﺪﺍ ﮐﺮﺩ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪٔ  ﺑﺎﺑﻞ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ. ﺑﺎﺑﻞ ﻧﯿﺰ ﺩﺭﯾﻦ ﺍﯾﺎﻡ ﭼﻨﺪ ﺩﻓﻌﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺳﺮ ﺑﻪ ﻃﻐﯿﺎﻥ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﯾﮑﺒﺎﺭ ﺣﺘﯽ ﺯﻭﭘﯿﺮ ﺳﺎﺗﺮﺍﭖ ﭘﯿﺮ ﻭ ﻓﺎﺗﺢ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﺎﺑﻞ ﺭﺍ ﻧﯿﺰ ﮐﺸﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ. ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ، ﺩﺭ ﺑﺎﺑﻞ ﻧﯿﺰ ﺩﺭ ﺩﻓﻊ ﺷﻮﺭﺵ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻭ ﻗﺴﺎﻭﺕ ﺳﺨﺖ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ، ﺣﺘﯽ ﻣﯽ‌ﮔﻮﯾﻨﺪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﻣﺠﺪﺩ ﺑﺎﺑﻞ ﻫﻢ ﻣﻌﺒﺪ ﻣﺮﺩﻭﮎ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻫﺎﻧﺖ ﻭ ﺑﯿﺤﺮﻣﺘﯽ ﮔﺮﺩﯾﺪ ﻭ ﻫﻢ ﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﻏﺎﺭﺕ ﺭﻓﺖ. ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﺍﺯ ﺷﻮﺭﺵ ﺑﺎﺑﻞ ﺑﻘﺪﺭﯼ ﺁﺯﺭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘﺲ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺎﻩ ﺑﺎﺑﻞ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻟﻘﺎﺏ ﺧﻮﺩ ﺣﺬﻑ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻓﻘﻂ ﺷﺎﻩ ﭘﺎﺭﺳﯽ‌ﻫﺎ ﻭ ﻣﺎﺩﯼ‌ﻫﺎ ﺧﻮﺍﻧﺪ. ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﯾﻮﻧﺎﻥ  ﻗﻠﻤﺮﻭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۴۹۰ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﻣﯿﻼ‌ﺩ. ﺑﺮﺍﯼ ﺑﻬﺘﺮ ﺩﯾﺪﻥ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﺮ ﺭﻭﯼ ﺁﻥ ﮐﻠﯿﮏ ﮐﻨﯿﺪ.ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﯾﮑﻢ ﺩﺭ ﺁﺧﺮﯾﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ ﻋﻤﺮ ﻣﯿﺨﻮﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮﺭﺩﻥ ﺳﭙﺎﻩ ﺍﯾﺮﺍﻥ، ﺩﺭ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺩﻭﺭﻩٔ ﺟﻨﮕﻬﺎﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﻭ ﻧﺒﺮﺩ ﻣﺎﺭﺍﺗﻮﻥ ﺑﻪ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﻗﺸﻮﻥ ﺑﮑﺸﺪ ﺍﻣﺎ ﻋﻤﺮﺵ ﻭﻓﺎ ﻧﮑﺮﺩ ﻭ ﻭ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺭﺍ ﺑﺪﺭﻭﺩ ﮔﻔﺖ. ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﺩﺭ ﺻﺪﺩ ﺑﺮ ﺁﻣﺪ ﮐﻪ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﭘﺪﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ. ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻏﯿﺮ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺁﻧﭽﻪ ﻭﯼ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ ﺍﻧﺪﺍﺧﺖ، ﺍﺻﺮﺍﺭ ﻣﺮﺩﻭﻧﯿﻮﺱ (ﺩﺍﻣﺎﺩ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﭘﺴﺮ ﮔﺒﺮﯾﺎﺱ) ﻭ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺗﺒﻌﯿﺪﯾﺎﻥ ﺁﺗﻨﯽ ﻣﻘﯿﻢ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺑﻮﺩ. ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺁﺗﻦ ﻫﻢ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺍﯾﻦ ﺍﻧﺘﻘﺎﻡ‌ﺟﻮﯾﯽ ﻣﯽ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺗﻤﯿﺴﺘﻮﮐﻠﺲ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺁﺗﻦ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺎﺟﺮﺍﯼ ﻣﺎﺭﺍﺗﻮﻥ، ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﺪﻩ‌ﺍﯼ ﺍﺯ ﺛﺮﻭﺕ ﺁﺗﻦ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻧﯿﺮﻭﯼ ﺩﺭﯾﺎﯾﯽ ﺻﺮﻑ ﮐﺮﺩ. ﺑﺎﻻ‌ﺧﺮﻩ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺷﮏ ﻧﯿﺮﻭﯼ ﺑﯽ‌ﺳﺎﺑﻘﻪ‌ﺍﯼ ﺭﺍ ﺗﺠﻬﯿﺰ ﮐﺮﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﯾﻦ ﻧﯿﺮﻭ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﻫﻢ ﮐﻪ ﻫﺮﻭﺩﻭﺕ ﺍﺩﻋﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ، ﻧﻤﯽ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺍﺭﺗﺶ ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﯽ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ، ﭼﺮﺍ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻌﺪﺍﺩﯼ ﺳﭙﺎﻩ ﻭ ﻭﺳﺎﯾﻞ ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﺗﺠﻬﯿﺰﺵ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽ‌ﺷﺪ، ﺗﻬﯿﻪٔ ﻭﺳﺎﯾﻞ ﻭ ﺁﺫﻭﻗﻪٔ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺳﺮﺯﻣﯿﻨﻬﺎﯼ ﺗﺮﺍﮐﯿﻪ ﻭ ﻣﻘﺪﻭﻧﯿﻪ ﻣﯿﺴﺮ ﻧﺒﻮﺩ. ﻣﻌﻬﺬﺍ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﻫﺮﻭﺩﻭﺕ ﻣﯽ‌ﮔﻮﯾﺪ ﭼﻬﻞ ﻭ ﻫﺸﺖ ﮔﻮﻧﻪ ﺍﻗﻮﺍﻡ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﺭﯾﻦ ﺳﭙﺎﻩ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ‌ﺍﻧﺪ، ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ، ﺩﺭﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪٔ ﻫﺮﻭﺩﻭﺕ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﺩﺭ ﺑﻬﺎﺭ ﺳﺎﻝ ۴۸۰ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﻣﯿﻼ‌ﺩ ﺍﺯ ﻟﯿﺪﯼ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﺗﺎ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ. Red pog.svgﺗﻨﮕﻪٔ ﺩﺍﺭﺩﺍﻧﻞTurkey location map.svg ﺑﻪ ﺍﺑﺘﮑﺎﺭ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﭘﻠﯽ ﺍﺯ ﻗﺎﯾﻖ ﺑﺮ ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺭﺩﺍﻧﻞ (ﻫﻠﺲ ﭘﻮﻧﺖ)، ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻬﻨﺪﺳﺎﻥ ﻣﺼﺮﯼ ﻭ ﻓﻨﯿﻘﯽ (ﻟﺒﻨﺎﻧﯽ) ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻧﯿﺮﻭﯼ ﺯﻣﯿﻨﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﺁﻥ ﻋﺒﻮﺭ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﻭﺍﺭﺩ ﺧﺎﮎ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﺷﻮﺩ. ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﻫﺎ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﯾﻦ ﺳﯿﻞ ﺳﭙﺎﻩ، ﺳﺘﯿﺰﻩ ﺟﻮﯾﯽ ﺭﺍ ﺑﯿﻬﻮﺩﻩ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﻭﻧﯿﻪ ﻭ ﺗﺴﺎﻟﯽ (ﻭﺍﻗﻊ ﺩﺭ ﻣﺮﮐﺰ ﯾﻮﻧﺎﻥ) ﻫﯿﭻ ﻣﻘﺎﻭﻣﺘﯽ ﻧﺸﺎﻥ ﻧﺪﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﺣﺘﯽ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺁﺗﻦ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺑﺎﺏ ﺟﻨﮓ ﺗﺮﺩﯾﺪ ﻭ ﺗﺰﻟﺰﻝ ﺩﺭ ﺑﯿﻦ ﺑﻮﺩ ﻭﻟﯿﮑﻦ ﺷﺨﺼﯽ ﺍﺯ ﺁﺗﻦ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺗﻤﯿﺴﺘﻮﮐﻞ ﻗﺪﻡ ﭘﯿﺶ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻭ ﺗﻬﯿﻪٔ ﻟﻮﺍﺯﻡ ﺁﻥ ﺗﺤﺮﯾﮏ ﮐﺮﺩ، ﺑﺎﻻ‌ﺧﺮﻩ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﺟﻨﮓ ﺗﻔﻮﻕ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ ﺩﯾﮕﺮ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺍﺳﭙﺎﺭﺕ ﻭ ﺳﯽ ﺷﻬﺮ ﺩﯾﮕﺮ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﻤﻠﻪ ﺑﻮﺩ، ﺑﺮ ﺿﺪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﯾﮏ ﺍﺗﺤﺎﺩﯾﻪٔ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪﻧﺪ. ﺟﻨﮓ ﺗﺮﻣﻮﭘﯿﻞ  ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺟﻨﮓ ﺍﺯ ﺩﻭﻣﯿﻦ ﺩﻭﺭﻩٔ ﺟﻨﮕﻬﺎﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﺟﻨﮓ ﺗﺮﻣﻮﭘﯿﻞ ﺑﻮﺩ. ﭼﻮﻥ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎﻥ ﻣﯽ‌ﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺷﺖ ﻭﺳﯿﻊ ﺍﺯ ﻋﻬﺪﻩٔ ﺳﻮﺍﺭﻩ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺮﻧﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﺁﻣﺪ، ﻗﺸﻮﻥ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺗﻨﮕﻪٔ ﺗﺮﻣﻮﭘﯿﻞ ﺑﺎﺭﯾﮑﻪ‌ﺍﯼ ﺑﯿﻦ ﮐﻮﻩ ﻭ ﺩﺭﯾﺎ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺩﺷﻤﻦ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ. ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺗﺮﻣﻮﭘﯿﻞ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﻗﺸﻮﻥ ﺯﻣﯿﻨﯽ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﺑﺎ ﻟﺌﻮﻧﯿﺪﺍﺱ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﺍﺳﭙﺎﺭﺕ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﻧﯿﺮﻭﯼ ﺩﺭﯾﺎﯾﯽ ﺭﺍ ﺍﻭﺭﯼ ﺑﯿﺎﺩ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺷﺖ. ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺟﻨﮓ ﺩﺭ ﺩﺭﯾﺎ ﺩﺭﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺑﺎﺩﻫﺎﯼ ﺗﻨﺪﯼ ﮐﻪ ﻭﺯﯾﺪ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎﯼ ﺟﻨﮕﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺛﻤﺮ ﻧﺮﺳﯿﺪ ﻭ ﺟﻨﮓ ﺩﺭﯾﺎﯾﯽ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪٔ ﻗﻄﻌﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ، ﺧﺎﺗﻤﻪ ﭘﯿﺪﺍ ﮐﺮﺩ. ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻗﺸﻮﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺧﺸﮑﯽ ﭘﯿﺶ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﮕﻪٔ ﺗﺮﻣﻮﭘﯿﻞ ﺭﺳﯿﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺳﭙﺎﻩ ﻟﺌﻮﻧﯿﺪﺍﺱ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﻧﺪ. ﻋﺒﻮﺭ ﺍﺯ ﺗﻨﮕﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﭙﺎﻩ ﻋﻈﯿﻢ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﺸﺪ ﺍﻣﺎ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩٔ ﺳﭙﺎﻩ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﯾﮏ ﮐﻮﺭﻩ‌ﺭﺍﻩ، ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺳﭙﺎﻩ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﻭ ﺳﭙﺎﻩ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﭘﺮﺍﮐﻨﺪﻩ ﺷﺪ ﻭ ﻓﻘﻂ ﻟﺌﻮﻧﯿﺪﺍﺱ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﺳﭙﺎﺭﺗﯽ ﻭ ﯾﮏ ﺩﺳﺘﻪٔ ﺳﯿﺼﺪ ﻧﻔﺮﯼ ﺍﺯ ﺍﺳﭙﺎﺭﺕ ﮐﻪ ﺍﻭ ﺷﺨﺼﺎً ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ، ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﺗﻬﻮﺭ ﺁﻣﯿﺰﯼ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﮐﺸﺘﻦ ﺩﺍﺩﻧﺪ، ﺗﺎ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﯿﻨﯽ ﻗﻮﻡ ﺭﺍ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪ. ﺗﺴﺨﯿﺮ ﺁﺗﻦ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﺗﺮﻣﻮﭘﯿﻞ ﺁﺗﻦ ﺩﺭ ﻣﻌﺮﺽ ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻗﻄﻌﯽ ﻭﺍﻗﻊ ﺷﺪ ﻭ ﺁﺗﻨﯽ ﻫﺎ ﻧﺎﭼﺎﺭ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﺎ ﺯﻧﺎﻥ ﻭ ﺍﻃﻔﺎﻝ ﺧﻮﯾﺶ، ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺐ ﺟﺰﯾﺮﻩٔ ﺳﺎﻻ‌ﻣﯿﺲ ﺩﺭ ﺟﻨﻮﺏ ﺁﺗﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ. ﻗﺸﻮﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﻄﺮﻑ ﺁﺗﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮﺩﻩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﺼﺮﻑ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺗﻼ‌ﻓﯽ ﻣﺎﺟﺮﺍﯼ ﺁﺗﺶ ﺯﺩﻥ ﺳﺎﺭﺩ ﺗﻮﺳﻂ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﻫﺎ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۴۹۸ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﻣﯿﻼ‌ﺩ، ﺍﺭﮒ ﺁﺗﻦ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺁﺗﺶ ﮐﺸﯿﺪﻧﺪ. ﺟﻨﮓ ﺩﺭ ﺧﻠﯿﺞ ﺩﺭﯾﺎﯼ ﺳﺎﻻ‌ﻣﯿﺲ  ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎﻥ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﻣﺸﻮﺭﺕ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﺁﺗﻦ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺗﻤﯿﺴﺘﻮﮐﻠﺲ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﺰﯾﺮﻩ ﺳﺎﻻ‌ﻣﯿﺲ ﺑﻪ ﺩﻓﺎﻉ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎﻥ ﻣﯿﮕﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺩﺭ ﺗﻨﮕﻪ ﮐﻮﺭﯾﻨﺖ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﮐﺮﺩ. ﺗﻤﯿﺴﺘﻮﮐﻠﺲ ﮐﻪ ﺩﯾﺪ ﻧﻤﯽ‌ﺗﻮﺍﻧﺪ ﻧﻈﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﯾﮕﺮﺍﻥ ﺑﻘﺒﻮﻻ‌ﻧﺪ ﻧﺎﻣﻪ‌ﺍﯼ ﺑﻪ ﺷﺎﻩ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻧﻮﺷﺖ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﭼﻮﻥ ﺁﻧﺎﻥ ﻗﺼﺪ ﻓﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭﻗﺖ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﭙﺎﻩ ﭘﺎﺭﺱ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﯾﮑﺴﺮﻩ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﮐﻨﺪ. ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﭘﯿﻐﺎﻡ ﺭﺍ ﺭﺍﺳﺖ ﺍﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﻧﺎﻭﮔﺎﻥ ﻣﺼﺮﯼ ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺟﺰﯾﺮﻩ ﭘﻨﺴﯿﻠﻮﺍﻧﯿﺎ ﺭﺍ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﮐﺮﺩ. ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎﻥ ﺩﺭ ﺟﺰﯾﺮﻩ ﺳﺎﻻ‌ﻣﯿﺲ ﮔﯿﺮ ﺍﻓﺘﺎﺩﻧﺪ ﻭ ﻟﺬﺍ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺟﺎ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﮐﻨﯿﻢ ﯾﺎ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﺷﻮﯾﻢ ﻭ ﺍﯾﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﭼﯿﺰﯼ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺗﻤﯿﺴﺘﻮﮐﻠﺲ ﻣﯿﺨﻮﺍﺳﺖ. ﻧﯿﺮﻭﯼ ﺩﺭﯾﺎﯾﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺮﺧﻼ‌ﻑ ﮐﺸﺘﯽ‌ﻫﺎﯼ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺁﺭﺍﯾﺶ ﺻﻒ ﺭﺍ ﺍﺧﺘﯿﺎﺭ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﺗﻨﮕﯽ ﺟﺎ ﺑﻄﻮﺭ ﺳﺘﻮﻧﯽ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﺣﻤﻠﻪ ﮐﺮﺩ ﻭ ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ ﺯﯾﺮ ﺁﺗﺶ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ ﺩﺷﻤﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ. ﺟﻨﮓ ﺗﺎ ﺷﺐ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺟﻨﮓ ﺑﯿﺶ ﺍﺯ ﻧﯿﻤﯽ ﺍﺯ ﮐﺸﺘﯿﻬﺎﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﺷﺪ ﻭ ﻟﺬﺍ ﺳﭙﺎﻩ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﯿﻨﯽ ﮐﺮﺩ. ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎﻥ ﮐﻪ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﭘﯿﺮﻭﺯﯼ ﺧﻮﺩ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺩﺭ ﺻﺒﺢ ﺭﻭﺯ ﺑﻌﺪ ﺑﺎ ﺷﮕﻔﺘﯽ ﺩﯾﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺍﺯ ﮐﺸﺘﯿﻬﺎﯼ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺧﺒﺮﯼ ﻧﯿﺴﺖ! ﺗﻤﯿﺴﺘﻮﮐﻠﺲ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﭘﯿﺮﻭﺯﯼ ﮔﻔﺖ: «ﺣﺴﺎﺩﺕ ﺧﺪﺍﯾﺎﻥ ﻧﺨﻮﺍﺳﺘﻪ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺷﺎﻩ ﻭﺍﺣﺪ ﺑﺮ ﺁﺳﯿﺎ ﻭ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﯽ ﮐﻨﺪ.>> ﻧﺒﺮﺩ ﭘﻼ‌ﺗﻪ  ﺷﻬﺮ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﭘﻼ‌ﺗﻪ ﺩﺭ ﯾﻮﻧﺎﻥ. ﺑﺮﺍﯼ ﺑﻬﺘﺮ ﺩﯾﺪﻥ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﺮ ﺭﻭﯼ ﺁﻥ ﮐﻠﯿﮏ ﮐﻨﯿﺪ.ﻣﺮﺩﻭﻧﯿﻮﺱ ﺑﻪ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎﻥ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎﺩ ﺩﺍﺩ ﮐﻪ ﺗﺒﻌﯿﺖ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ ﻭ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﺩﺭ ﺍﻣﻮﺭ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﺧﻮﯾﺶ ﺁﺯﺍﺩﻧﺪ. ﺍﻣﺎ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎﺩ ﺭﺍ ﺭﺩ ﮐﺮﺩﻩ ﺟﻨﮓ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺩﺭ ﮔﺮﻓﺖ. ﻣﺮﺩﻭﻧﯿﻪ ﺁﺗﻦ ﺭﺍ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺑﺎﺯ ﺻﺪﻣﻪ ﻭﺧﺮﺍﺑﯽ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﺁﻣﺪ. ﺩﺭ ﻣﺤﻞ ﭘﻼ‌ﺗﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۴۷۹ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﻣﯿﻼ‌ﺩ، ﺩﺭ ﻧﺰﺩﯾﮑﯽ ﭘﻼ‌ﺗﻪ، ﺻﺪﻫﺰﺍﺭ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻭﯼ ﺻﻒ ﺁﺭﺍﯾﯽ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺯﺩ ﻭ ﺧﻮﺭﺩ ﺧﻮﻧﯿﻨﯽ ﺑﯿﻦ ﻣﺮﺩﻭﻧﯿﻮﺱ ﻭ ﮊﻧﺮﺍﻟﭙﻮﺯﺍﻧﯿﺎﺱ (ﭘﺎﺋﻮﺯﺍﻧﯿﺎﺱ) ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺩ. ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺗﺼﻮﺭ ﻣﯽ‌ﺷﺪ ﮐﻪ ﺍﯾﺮﺍﻧﯿﺎﻥ ﭘﯿﺮﻭﺯ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭼﺮﺍ ﮐﻪ ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺩﻻ‌ﻭﺭﯼ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺍﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﺸﺪ. ﻣﺮﺩﻭﻧﯿﻪ ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﺟﻨﮓ، ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺗﯿﺮﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﯼ ﺍﺻﺎﺑﺖ ﮐﺮﺩ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ ﻭ ﺳﭙﺎﻩ ﺑﯽ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﻧﺒﺮﺩ ﺑﯽ ﺣﺎﺻﻠﯽ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻪ ﻫﺰﺍﺭ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﺎﻥ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺪﺭ ﺑﺮﺩﻧﺪ. ﺁﺧﺮﯾﻦ ﺟﻨﮓ ﺍﺯ ﺩﻭﻣﯿﻦ ﺩﻭﺭﻩٔ ﺟﻨﮕﻬﺎﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﻧﺒﺮﺩ ﻣﯽ ﮐﯿﻞ ﺑﻮﺩ. ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﺑﺤﺮﯾﻪٔ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺣﺪﻭﺩ ﺩﻣﺎﻏﻪٔ ﻣﯽ ﮐﯿﻞ (ﺩﺭ ﺟﻨﻮﺏ ﻏﺮﺑﯽ ﺁﺳﯿﺎﯼ ﺻﻐﯿﺮ) ﻣﻮﺿﻊ ﺩﺍﺷﺖ ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺍﻭﻗﺎﺕ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪٔ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ‌ﻫﺎ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﺷﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘﺲ ﺗﻔﻮﻕ ﺩﺭ ﺩﺭﯾﺎﯼ ﺍﮊﻩ ﮐﻪ ﺩﺍﺭﯾﻮﺵ ﺭﺳﯿﺪﻥ ﺑﺪﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺣﻔﻆ ﺩﺭﻩٔ ﻧﯿﻞ (ﻣﺼﺮ) ﻻ‌ﺯﻡ ﻣﯽ ﺷﻤﺮﺩ، ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎﻥ ﺍﻓﺘﺎﺩ. ﺩﺭ ﻫﻤﯿﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﺍﺧﺒﺎﺭ ﺑﺪﯼ ﺍﺯ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺭﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮﺩ ﻭ ﻟﺬﺍ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﻣﺸﺎﻭﺭﻩ ﺑﺎ ﺳﺮﺩﺍﺭﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﻧﻤﻮﺩ. ﻧﻈﺮ ﻣﺮﺩﻭﻧﯿﻪ ﺍﯾﻦ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﻭﯼ ﺑﺎ ﺳﯿﺼﺪ ﻫﺰﺍﺭ ﺳﭙﺎﻫﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﮐﺎﻣﻞ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺳﺮﺯﻣﯿﻦ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭ ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﺩ. ﺷﺎﻩ ﺍﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﺭﺍ ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺯﯾﺎﺩﯼ ﺍﺯ ﺍﺳﺒﺎﻥ ﻭ ﺳﭙﺎﻫﯿﺎﻥ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ ﻭ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﻣﺮﺩﻧﺪ. ﺣﻮﺍﺩﺙ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﮊﻧﺮﺍﻝ ﭘﻮﺯﺍﻧﯿﺎﺱ (ﭘﺎﺋﻮﺯﺍﻧﯿﺎﺱ) ﺑﺮﺍﺩﺭﺯﺍﺩﻩٔ ﻟﺌﻮﻧﯿﺪﺍﺱ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺻﻐﯿﺮ ﺑﻮﺩﻥ ﭘﺴﺮ ﻟﺌﻮﻧﯿﺪﺍﺱ ﻭ ﺑﻌﻨﻮﺍﻥ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺍﻭ ﺑﻄﻮﺭ ﻣﻮﻗﺖ، ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﺍﺳﭙﺎﺭﺕ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﯽ‌ﺷﺪ، ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﻣﺬﺍﮐﺮﻩٔ ﭘﻨﻬﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﮐﺮﺩ. ﻫﺪﻑ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﻣﺬﺍﮐﺮﻩ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺗﻔﻮﻕ ﻭ ﺍﺳﺘﯿﻼ‌ﺀ ﻣﺠﺪﺩ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺮ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﺑﻮﺩ. ﺍﻓﺸﺎﺀ ﺍﯾﻦ ﻣﺬﺍﮐﺮﻩ، ﻣﻮﺟﺐ ﺭﺳﻮﺍﺋﯽ ﻭ ﻣﺮﮒ ﭘﻮﺯﺍﻧﯿﺎﺱ، ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۴۷۰ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﻣﯿﻼ‌ﺩ ﺷﺪ. ﺗﻤﯿﺴﺘﻮﮐﻠﺲ ﻗﻬﺮﻣﺎﻥ ﻭ ﻓﺎﺗﺢ ﺁﺗﻨﯽ ﺟﻨﮓ ﺳﺎﻻ‌ﻣﯿﺲ، ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﺧﺮﺍﺝ ﺍﺯ ﺁﺗﻦ ﺑﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺷﻮﺵ ﭘﻨﺎﻩ ﺑﺮﺩ ﻭ ﺷﺎﯾﺪ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﻏﺮﺑﯽ ﻧﺎﻡ ﺁﻭﺭﯾﺴﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻣﯽ‌ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﺪ. ﭘﺲ ﺍﺯ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﯿﻨﯽ ﺍﯾﺮﺍﻧﯿﺎﻥ، ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎﻥ ﺑﺎ ﺗﺼﺮﻑ ﺑﺴﻔﻮﺭ ﻭ ﺩﺍﺭﺩﺍﻧﻞ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻓﺴﺎﻧﻪ‌ﻫﺎﯼ ﺣﻤﺎﺳﯽ ﺧﻮﯾﺶ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺗﺮﻭﺁ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﮐﻮﺷﯿﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ، ﺩﺭ ﺗﺼﺮﻑ ﺧﻮﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ. ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺎﻝ ﺑﻌﺪ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻣﺴﺘﻤﻠﮑﺎﺕ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﯾﻮﺭﺵ ﺑﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺟﺰﺍﯾﺮ ﻏﺮﺏ ﺁﺳﯿﺎﯼ ﺻﻐﯿﺮ، ﻧﻈﯿﺮ ﻗﺒﺮﺱ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺼﺮﻑ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻧﺪ. ﻋﻠﻞ ﺷﮑﺴﺖ ﺳﭙﺎﻩ ﺍﯾﺮﺍﻥ  ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻮﺭﺧﺎﻥ ﻋﻠﻞ

ﺩﺭ 138 ﮐﻴﻠﻮﻣﺘﺮﻱ ﺷﻬﺮ ﺷﻴﺮﺍﺯ ، ﺩﺭ ﺟﺎﺩﻩ ﺁﺳﻔﺎﻟﺘﻪ ﺷﻴﺮﺍﺯ ﺑﻪ ﺁﺑﺎﺩﻩ ، ﮐﻤﻲ ﺩﻭﺭﺗﺮ ﺍﺯ ﺟﺎﺩﻩ ﺍﻣﺮﻭﺯﻱ ، ( ﺣﺪﻭﺩ 3 ﮐﻴﻠﻮﻣﺘﺮ) ﺑﻪ ﺑﻘﺎﻳﺎﻱ ﺷﻬﺮﻱ ﻣﻲ ﺭﺳﻴﻢ ﮐﻪ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭﻱ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﻭ ﺑﻲ ﻧﻈﻴﺮﺗﺮﻳﻦ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﻲ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﺍﻳﻦ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﺩﺭ ﺩﺷﺘﻲ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻣﺮﻏﺎﺏ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﺍﻳﻦ ﺩﺷﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً 15×20 ﮐﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﺍﺳﺖ. ﺭﻭﺩﻱ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﭘﻠﻮﺭ ﮐﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ ﻋﻬﺪ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻣِﺪﻭﺱ ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﮐﻞ ﺍﻳﻦ ﺩﺷﺖ 1200 ﻣﺘﺮ ﺍﺯ ﺳﻄﺢ ﺩﺭﻳﺎﻫﺎﻱ ﺁﺯﺍﺩ ﺍﺭﺗﻔﺎﻉ ﺩﺍﺭﺩ..ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﭘﺎﺳﺎﺭﮔﺎﺩ ﺩﺭ ﺩﺷﺖ ﻣﺮﻏﺎﺏ ، ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺍﺯ ﺗﻤﺪﻧﻲ ﮐﻬﻦ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺭﻭﺳﺘﺎﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ:ﺗﻞ ﻧﺨﻮﺩﻱ ، ﺗﻞ ﺳﻪ ﺁﺳﻴﺎﺏ ، ﺩﻭﺗﻮﻻ‌ﻥ ، ﺗﻞ ﺧﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﻫﺰﺍﺭﻩ ﻫﺎﻱ ﺳﻮﻡ ﻭ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﻱ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺭﻭﻧﻖ ﻭ ﺷﮑﻮﻩ ﻱ ﺑﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺑﻮﺩﻧﺪ. ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﮑﻪ ﺑﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻩ ﻫﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﮐﻬﻦ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻣﻲ ﮐﻨﻲ ﻧﺎﺧﻮﺩ ﺁﮔﺎﻩ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﻣﻲ ﭘﺮﺳﻲ ، ﭼﺮﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﻳﻦ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﺑﻨﺎ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ؟ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﺍﺯ ﺑﺮﭘﺎﻳﻲ ﺁﻥ ﭼﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ؟ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎﻱ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻧﮕﺎﺭﺍﻥ ﻗﺪﻳﻢ ، ﮐﻮﺭﻭﺵ ﺑﺰﺭﮒ ،  ﺁﺳﺘﻴﺎﮒ (ﺁﺳﺘﻴﺎﮊ ، ﺁﺳﺘﻴﺎﮔﺲ) ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﻣﺎﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﺷﺖ ﺷﮑﺴﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭﻣﺒﻨﺎﻱ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﻭ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪ ﺗﺮﻳﻦ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﺑﺰﺭﮒ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺑﻨﺎﻱ ﭘﺎﻳﺘﺨﺘﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﺷﺖ ﺩﺍﺩ، ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺎ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﻴﺪ ( ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎﻳﺮ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻥ ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﻲ) ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲ ﭘﺎﺳﺎﺭﮔﺎﺩ  ﮐﻤﺘﺮ ﮔﺮﺩﻳﺪ ﺍﻣﺎ ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪ ﺑﻮﺩﻥ ﺁﻥ ﻫﻴﭽﮕﺎﻩ ﮐﻤﺮﻧﮓ ﻧﮕﺮﺩﻳﺪ ﺑﻄﻮﺭﻳﮑﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺑﻨﺎﻱ ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﻴﺪ ﻫﻨﻮﺯ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻧﻲ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺎﺟﮕﺬﺍﺭﻱ ﭘﺎﺳﺎﺭﮔﺎﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﻣﻲ ﮔﺰﻳﺪﻧﺪ.ﮐﻮﺭﻭﺵ ﭘﺎﺳﺎﺭﮔﺎﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ 550 ﺗﺎ 559 ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻣﻴﻼ‌ﺩ ﺑﻨﺎ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 336 ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻣﻴﻼ‌ﺩ ﺍﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ﭘﺮ ﺑﻬﺎﻱ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺍﺳﮑﻨﺪﺭ ﻣﻘﺪﻭﻧﻲ ﺍﻓﺘﺎﺩ.  ﻣﻌﻨﺎﻱ ﭘﺎﺳﺎﺭﮔﺎﺩ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﮊﻩ ﻫﻨﻮﺯ ﻧﻈﺮﻱ ﻗﻄﻌﻲ ﺩﺍﺩﻩ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ ، ﺍﻣﺎ ﻫﺮﻭﺩﻭﺕ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ ﺧﻮﺩ ﺍﺩﻋﺎ ﻣﻲ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺎﺭﮔﺎﺩﻱ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻗﻮﻡ ﭘﺎﺭﺳﻴﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﻭ ﺭﻳﺸﻪ ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﻴﺎﻥ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ . ﭘﺎﺳﺎﺭﮔﺎﺩ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻧﻮﺷﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﭘﺎﺭﺳﻪ ﮔَﺪَ ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﮐﻞ ﻣﻌﻨﺎﻫﺎﻳﻲ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻥ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ:ﺯﻳﺴﺘﮕﺎﻩ ﭘﺎﺭﺳﻴﺎﻥ ، ﺗﺨﺘﮕﺎﻩ ﭘﺎﺭﺳﻪ ، ﻣﺤﻞ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ ﭘﺎﺭﺳﻴﺎﻥ ﻭ ﺩﮊ ﭘﺎﺭﺳﻴﺎﻥ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ.ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﺷﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﻴﻨﻪ ﺧﻮﺩ ﻫﻮﻳﺖ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﮕﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻐﻀﻲ ﺩﺭ ﮔﻠﻮ ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺣﮑﺎﻳﺖ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺁﻥ ﺩﻭﺭﻩ ﺍﺳﺖ ، ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎﻱ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺍﺯ ﺗﻤﺪﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺩﻭﺭﻩ ﻫﺎﻱ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﺍﺳﺖ.  ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﮐﻞ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺩﻭﺭﻩ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻮﺩ:  1- ﺁﺛﺎﺭ ﭘﻴﺶ ﺍﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻭ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﻴﺎﻥ : ﺩﺭ ﺍﻳﻮﺍﻧﺴﻨﮕﻲ ﻣﺴﻘﻔﻲ ( ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺍﺛﺮﻱ ﺍﺯ ﺳﻘﻒ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖ) ﺩﺭ ﺷﻤﺎﻝ ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺗُﻞ ﺗﺨﺖ  ( ﺗﺨﺖ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ) ﺗﮑﻪ ﺳﻔﺎﻟﻬﺎﻱ ﻧﻘﺶ ﺩﺍﺭﻱ ﻭ ﻗﺴﻤﺘﻲ ﺍﺯ ﻳﮏ ﻣﺠﺴﻤﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻋﻴﻼ‌ﻣﻲ ﮐﺸﻒ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. 2- ﺩﻭﺭﻩ ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﻲ : ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺪﻭﻥ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺷﮏ ﻭ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﮑﻮﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﺁﺛﺎﺭﻱ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﺩﺭ ﺩﺷﺖ ﭘﺎﺳﺎﺭﮔﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ، ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﺁﺛﺎﺭﻱ ﻣﺎﻧﻨﺪ: ﮐﺎﺥ ﭘﺬﻳﺮﺍﻳﻲ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﺑﺰﺭﮒ – ﮐﺎﺥ ﺷﺮﻗﻲ ﺑﺎ ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺎﻟﺪﺍﺭ – ﮐﺎﺥ ﺍﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﺑﺰﺭﮒ – ﺗَﻞ ﺗﺨﺖ – ﺍﻭﻟﻴﻦ ﭼﻬﺎﺭ ﺑﺎﻍ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ – ﺁﺏ ﻧﻤﺎﻫﺎﻱ ﮐﺎﺥ ﺷﺎﻫﻲ – ﻭﻳﺮﺍﻧﻪ ﺑﺮﺝ ﺳﻨﮕﻲ – ﺑﻨﺎﻱ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﺍﻥ – ﺩﮊ ﭘﺎﺳﺎﺭﮔﺎﺩ – ﺁﺗﺸﮑﺪﻩ ﭘﺎﺳﺎﺭﮔﺎﺩ – ﺣﻮﺿﭽﻪ ﻫﺎﻱ ﺳﻨﮕﻲ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﺑﺰﺭﮒ. 3- ﺁﺛﺎﺭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﺳﻼ‌ﻡ : ﻣﺴﺠﺪ ﺍﺗﺎﺑﮑﺎﻥ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺍﺗﺎﺑﮏ ﺯﻧﮕﻲ ﺩﺭ ﺭﻣﻀﺎﻥ ﺳﺎﻝ 621 ﻩ . ﻕ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ . ﮐﺘﻴﺒﻪ ﻭ ﻣﺤﺮﺍﺏ ﻭ ﻗﺒﻠﻪ ﻧﻤﺎﻳﻲ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺭﻭﻱ ﻗﺒﺮ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﮐﻨﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﺳﺖ. ﻋﻼ‌ﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺗﺎﺑﮏ ﺯﻧﮕﻲ ﺩﺭ ﺻﺪﻣﺘﺮﻱ ﺷﻤﺎﻝ ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﺑﻨﺎﻳﻲ ﺍﺳﻼ‌ﻣﻲ ﺑﻨﺎ ﮐﺮﺩﻩ ﮐﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻫﻴﭻ ﺍﺛﺮﻱ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﻭﻳﺮﺍﻧﻪ ﺍﻱ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺭﻭﻱ ﺁﻥ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻋﻈﻤﺖ ﻣﻌﻤﺎﺭﻱ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﺑﺰﺭﮒ ﭘﻲ ﺑﺮﺩ ﮐﻪ ﺑﻨﺎﻱ ﺁﻥ ﻫﻨﻮﺯ ﭘﺎ ﺑﺮ ﺟﺎﺳﺖ. ﺍﻣﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻳﺎ ﮐﺎﻣﻼ‌ً ﻣﻔﻘﻮﺩ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺑﮑﻠﻲ ﻭﻳﺮﺍﻥ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﻧﺪ. ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1328 ﺧﻮﺭﺷﻴﺪﻱ ، ﻗﻄﻌﻪ ﺳﻨﮕﻲ ﺍﺯ ﻳﮏ ﮐﺘﻴﺒﻪ ﮐﻪ ﺭﻭﻱ ﺁﻥ ﺟﻤﻠﻪ ( ﺍﻟﺴﻠﻄﺎﻥ ﺍﻟﻤﻄﺎﻉ ﺍﺑﻮﺍﻟﻔﺎﺭﺱ) ﺑﻪ ﺧﻂ ﺛﻠﺚ ﺯﻳﺒﺎ ﺣﮑﺎﮐﻲ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺯﻳﺮ ﺧﺎﮎ ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻟﻘﺐ ﺍﺑﻮﺍﻓﺎﺭﺱ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺷﺎﻩ ﺷﺠﺎﻉ ﻣﻈﻔﺮﻱ (759 ﺗﺎ 776 ﻩ. ﻕ) ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﭼﻨﺪ ﺳﮑﻪ ﺍﺯ ﺍﻭ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺤﻞ ﻳﺎﻓﺖ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﮔﻤﺎﻥ ﺑﺮﺩ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻨﺎﻫﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻴﭻ ﺑﺮ ﺟﺎﻱ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ.                            ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﺑﺰﺭﮒ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1840 ﻣﻴﻼ‌ﺩﻱ ﮐﺎﺭ ﺩﻭ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﻱ-ﻓﻼ‌ﻧﺪﻥ ﻭ ﮐﺴﺖ.                                     ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺎﻟﺪﺍﺭ - ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮ ، ﺫﻭﺍﻟﻘﺮﻧﻴﻦ ﻳﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﺑﺰﺭﮒ ﺍﺳﺖ.    ﻗﺒﻠﻪ ﻧﻤﺎ ﺩﺭ ﮔﻮﺷﻪ ﻏﺮﺑﻲ ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﺑﺰﺭﮒ- ﻭﺍﮊﻩ ﻗﺒﻠﻪ ﺩﺭ ﮔﻮﺷﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ.                  ﺍﮔﺮ ﮐﻤﻲ ﺑﻪ ﺷﻮﺍﻫﺪ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﺮ ﺟﺎﻱ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺮ ﺭﻭﻱ ﺑﻨﺎ ﺩﻗﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﺗﺎ ﺣﺪﻭﺩﻱ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺩﻫﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﻨﺎﻱ ﻓﻮﻕ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﮐﺪﺍﻡ ﻳﮏ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻣﺎﻥ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﺑﺰﺭﮒ ﺍﺳﺖ. ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﺎﺭﺍﻥ ، ﺍﻳﻮﻧﻴﻪ ﻭ ﻟﻴﺪﻳﻪ ﺍﻱ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺖ ﺑﻨﺎ ﺍﺯ ﺍﺑﺰﺍﺭﻱ ﺧﺎﺹ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻘﺒﺮﻩ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﻦ ﺁﺛﺎﺭ ﻳﺎﻓﺖ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﺣﺪﺱ ﺯﺩ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﻨﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﮐﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﯿﺮﻭﺯﯼ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﺑﺮ ﻟﯿﺪﯾﻪ ﻭ ... ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ  ﺩﺳﺘﻮﺭ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩﻥ ﺧﻮﺩ ﺍﻭ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺍﻧﺪ .  ﻭ ﺍﻣﺎ ﺩﻻ‌ﯾﻞ:  1-  ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﮔﻴﺮﻱ ﺳﻨﮕﻬﺎﻱ ﺗﺮﺍﺵ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﺗﺼﺎﻝ ﻫﺎﻱ ﺩﻡ ﮔﻴﺮﻱ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ.2-  ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﺍﺗﺎﻕ ﺑﺎ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻫﺎﻱ ﺍﻳﻮﻧﻲ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﺩﺍﺭﺩ.3-  ﻧﺤﻮﻩ ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎ ﻭ ﻓﺮﻭ ﺭﻓﺘﮕﻲ ﻫﺎ ﺩﺭ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺩﺭﮔﺎﻩ ﻭ ﺳﻘﻒ ﺷﻴﺐ ﺩﺍﺭﺩ.4-ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺑﺴﺖ ﻫﺎﻱ ﺁﻫﻨﻲ ﻭ ﺳﺮﺑﻲ ، ﺩُﻡ ﭼﻠﭽﻠﻪ ﺍﻱ.5- ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻫﺎﻱ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﮐﻞ ﺳﺎﺯﻩ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﻴﺎﻥ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﮐﻪ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﻣﻬﻨﺪﺳﺎﻥ ﻭ ﻣﻌﻤﺎﺭﺍﻥ ، ﻣُﻎ ﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺖ ﺁﻥ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﻣﻘﺒﺮﻩ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺷﺮﻕ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ. ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺳﺎﺧﺖ ﻗﺒﺮ ﻧﻴﺰ ﮔﻤﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺯﺩ ﮐﻪ ﻣﻘﺒﺮﻩ ﺩﺭ 530 ﻳﺎ 540 ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻣﻴﻼ‌ﺩ ﺑﻨﺎ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ.                                   ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺩﻡ ﭼﻠﭽﻠﻪ ﺍﻱ ﺍﺯ ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﺑﺰﺭﮒ ﮐﻪ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﮔﻮﺍﻩ ﻭ ﺗﺄﻳﻴﺪﻱ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮ ﻣﻌﻤﺎﺭﺍﻥ ﻟﻴﺪﻱ ﻭ ﺍﻳﻮﻧﻴﻪ ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﺑﺰﺭﮒ - ﺟﻨﺲ ﻓﻠﺰﺍﺕ ﺍﺯ ﺳﺮﺏ ﻭ ﺁﻫﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ- ﺍﻣﺎ ﺑﺮ ﺧﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﻡ ﭼﻠﭽﻠﻪ ﻫﺎﻱ ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﺳﺮﻗﺖ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﺟﺎﻱ ﺧﺎﻟﻲ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﺎﻗﻲ ﺍﺳﺖ.   ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻇﻬﻮﺭ ﺍﺳﻼ‌ﻡ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﻳﺎﺩ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﺍﺭﻳﺴﺘﻮﺑﻮﻟﺲ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﺳﮑﻨﺪﺭ ﺩﺭ ﻓﺘﺢ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﮔﻔﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﮔﺰﻧﻔﻦ ﻭ ﻫﺮﻭﺩﺕ ﻭ ﭘﻠﻮﺗﺎﺭﮎ ﻭ ... ﻧﺎﻡ ﺑﺮﺩ. ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﺳﻼ‌ﻡ ﺍﺯ ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﻭﯼ ﯾﺎﺩ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻓﺎﺭﺱ ﻧﺎﻣﻪ ﺍﺑﻦ ﺑﻠﺨﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ ۵۰۰ ﺗﺎ۵۱۰ ﻫﺠﺮﯼ ﻗﻤﺮﯼ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺍﺯ ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ  ﮔﻮﺭ ﻣﺎﺩﺭ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ  ﻳﺎﺩﮔﺮﺩﯾﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۷۴۰ ﻫﺠﺮﯼ ﻗﻤﺮﯼ ﺣﻤﻴﺪ ﻣﺴﺘﻮﻓﯽ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺍﺑﻦ ﺑﻠﺨﯽ ﺭﺍ ﻋﻴﻨﺎ ﻧﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﻋﻠﯽ ﺭﻏﻢ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﺑﻦ ﺑﻠﺨﯽ ﺁﻧﺠﺎ ﺭﺍ ﺻﺮﻓﺎ ﮔﻮﺭ ﻣﺎﺩﺭ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻣﺴﺘﻮﻓﯽ ﭘﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﮔﻔﺘﻪ ﮐﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ ﻧﺒﯽ ﺍﺳﺖ . ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻏﻴﺮ ﺍﻳﺮﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﺳﻼ‌ﻡ ﻳﺎﺩﯼ ﮐﺮﺩﻩ ﺟﻮﺯﻓﺎ ﺑﺎﺑﺎﺭﻭﯼ ﻭﻧﻴﺰﯼ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۱۴۷۴ ﻣﯿﻼ‌ﺩﯼ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺁﻣﺪ. ﻟﻮﺑﺮﻥ (۱۷۰۶ﻡ) ﺍﺯ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﻣﻘﺒﺮﻩ ﻣﺎﺩﺭ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ ﺷﮏ ﻭ ﺗﻌﺠﺐ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ ﭼﻮﻥ ﺩﺭ ﺗﻮﺭﺍﺕ ﻧﺎﻣﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﻞ ﺑﺮﺩﻩ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ . ﻓﻼ‌ﻧﺪﻥ (۱۸۴۱ﻣﯿﻼ‌ﺩﯼ ) ﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﻓﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﻣﻘﺒﺮﻩ ﻣﺎﺩﺭ ﺣﻀﺮﺕ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﺑﻌﻴﺪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻳﻨﻄﻮﺭ ﺑﺎﺷﺪ . ﻭﯼ ﺍﺷﺎﺭﻩ  ﮐﺮﺩﻩ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺒﺮﻩ ﺭﺍ ﺑﻌﻀﯽ ﺑﻪ ﺑﻬﻤﻦ ﺷﺎﻩ (ﺷﺎﻩ ﮐﻴﺎﻧﯽ ﺍﻳﺮﺍﻥ ) ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽ ﺩﻫﻨﺪ. ﻣﻴﺮﺯﺍ ﺣﺴﻦ ﻓﺴﺎﺋﯽ ﺩﺭ ﻓﺎﺭﺱ ﻧﺎﻣﻪ (ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ۱۳۰۴ ﺗﺎ ۱۳۱۱ ﻕ ) ﻣﻴﮕﻮﯾﺪ : ﺑﻠﻮﮎ ﻣﺸﻬﺪ ﺍﻡ ﺍﻟﻨﺒﯽ  ﻳﺎ ﻣﺸﻬﺪ ﻣﺎﺩﺭ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ (ﻉ) ﻳﺎ ﻣﺸﻬﺪ ﻣﺮﻏﺎﺏ ـ ﻣﺸﻬﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﻳﺎ ﻣﻘﺒﺮﻩ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﻭ ﺍﻭﻟﻴﺎﺀ ﺩﻳﻦ ﮔﻮﻳﻨﺪ ـ ﭼﻮﻥ ﻗﺒﺮ ﺟﻤﺸﻴﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﻠﻮﮎ ﺍﺳﺖ ﻭ  ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﻋﺠﻢ ﺟﻤﺸﻴﺪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺑﻮﺩ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﻴﻼ‌ﯼ ﻋﺮﺏ ﺑﺮ ﻋﺠﻢ ﺍﻳﻦ ﺑﻠﻮﮎ ﺭﺍ ﻣﺸﻬﺪ ﺍﻡ ﺍﻟﻨﺒﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻭ ﭼﻮﻥ ﻋﺠﻢ ﺣﻀﺮﺕ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ (ﻉ) ﻭ ﺟﻤﺸﻴﺪ ﺭﺍ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﻧﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﺸﻬﺪ ﻣﺎﺩﺭ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻨﺪ . ﺣﺘﯽ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۱۳۱۱ ﻫﺠﺮﯼ ﺷﻤﺴﯽ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺤﻞ ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﺷﮏ ﻭ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ ﺑﻪ  ﺍﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺍﺯ ﻣﺴﻌﻮﺩ ﮐﻴﻬﺎﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﻴﺪ : ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻗﺮﺍﯼ ﻣﺮﻏﺎﺏ ﻣﺮﺳﻮﻡ ﺑﻪ ﻣﺸﻬﺪ ﻣﺎﺩﺭ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻋﻮﺍﻡ ﻣﻘﺒﺮﻩ ﻣﺎﺩﺭ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ۱۲ ﮐﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﻟﯽ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻣﺒﺪﺍﺀ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﻇﺎﻫﺮﺍ ﻣﻘﺒﺮﻩ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ (ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﯼ ﻣﻔﺼﻞ ﺍﻳﺮﺍﻥ) ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎﯾﯿﮑﻪ ﺭﺳﻢ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﻣﺎﮐﻦ ﻣﻘﺪﺱ ﺯﺭﺗﺸﺘﯿﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺑﻪ ﺣﻀﺮﺕ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺪﻫﻨﺪ ﺷﮑﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ ﻧﺒﯽ ﺑﻮﺩﻩ ﭼﻮﻥ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ. ﺣﺘﯽ ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﻴﺪ ﺭﺍ ﻣﻨﺰﻟﮕﻪ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ ﻧﺒﯽ ﻭ ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﺤﻞ ﺑﺎﺩ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ ﻭ ﺍﺯ ﻗﺮﻥ ۶ ﻕ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻓﺎﺭﺱ ﺭﺍ ﺗﺨﺖ ﮔﺎﻩ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ (ﻉ) ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻭ ﺟﺎﻟﺐ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺗﺎﺑﮑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺱ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺍﻟﻘﺎﺏ ﺭﺳﻤﯽ ﭼﻮﻥ ﻭﺍﺭﺙ ﻣﻠﮏ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ .ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺍﻳﻨﮑﺎﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﺍﺯ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺎﮐﻦ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﻭ ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﺘﻌﺼﺒﻴﻦ ﺩﻳﻨﯽ ﻭ ﻳﮏ ﺣﺮﮐﺖ ﺣﺴﺎﺏ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪﺍﻧﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ . ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۱۶۱۷ﻡ ﺳﻔﻴﺮ ﭘﺮﺗﻘﺎﻝ d.n garcia de silva figvereoa ﺍﺯ ﺷﻬﺮ ﻓﺴﺎ ﺑﻌﻨﻮﺍﻥ ﻣﺤﻞ ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﻳﺎﺩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ .ﺗﺎ ﺳﺎﻝ ۱۸۰۹ ﮐﻪ ﺟﻴﻤﺰ ﻣﻮﺭﻳﻪ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺳﻔﺮﺵ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩ ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻴﭻ ﮐﺲ ﻧﻤﯽ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﺩﻗﯿﻘﺎ ﮐﺠﺎﺳﺖ. ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۱۸۰۵ﻡ ﮔﺮﻭﺗﻔﻨﺪ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺧﻂ ﻣﻴﺨﯽ ﺍﻳﺮﺍﻧﯽ ﺷﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﮐﺎﺭ ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﯽ ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﺭﺍﺣﺘﺘﺮ ﺷﺪ. ﭼﻮﻥ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﻴﺴﺘﻮﻥ ﺑﻮﺩ ﻫﻤﻴﻨﻄﻮﺭ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﻣﺸﻬﺪ ﻣﺮﻏﺎﺏ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﺁﻣﺪ .ﺟﻴﻤﺰ ﻣﻮﺭﻳﻪ ﺍﺯ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﺘﻮﻥ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻨﮕﯽ ﻭﺭﻭﺩﯼ ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﺎ ﻣﺸﻬﺪ ﻣﺮﻏﺎﺏ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺭﺳﻴﺪ ﮐﻪ ﺍﻧﺠﺎ ﻣﻘﺒﺮﻩ ﮐﻮﺭﻭﺵ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۱۸۱۰ﻡ ﻭﯾﻠﻴﺎﻡ ﺍﻭﺯﻟﯽ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﻮﺭﻳﻪ ﺭﺍ ﺗﺎﺋﻴﺪ ﮐﺮﺩ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۱۸۱۶ﻡ ﮐﺮﭘﻮﺭﺗﺮ

 

پایه ستونهای باقیمانده از کاخ اختصاصی کوروش به دلیل نفوذ آب باران به داخل این ستونهای شکسته و یخ بستن و شکسته شدن سنگها در حال تخریبند.

در شمال غربی کاخ بارعام و شمال شرقی بوستان پاسارگاد، بقایای کاخی واقع شده است که مختصات یک بنای مسکونی را دارد به همین دلیل به ” کاخ نشیمن” یا ” کاخ اختصاصی” شهرت دارد. استروناخ، باستان‌شناس نامدار اسکاتلندی و از کاشفان بازمانده‌های پاسارگاد این کاخ را کاخ P نامیده است.

متا آغاز سده بیستم چون تنها یک جرز سنگی از این کاخ بیرون از خاک بود، آن را “کاخ جرزدار” نیز می نامیدند. کف بندی این کاخ از ویژگیهای قابل توجه آن است و مرمت های انجام شده در دوره هخامنشی نیز در آن دیده می شود به طوری که هرجا رگه ای در سنگ ایجاد شده آن را تعمیر کرده اند اما باقی مانده های این مجموعه در اثر بی توجهی و گذر زمان در حال از بین رفتن است.

آب باران در فصل های بارندگی و سرما به داخل پایه ستونها می ریزد

سلیمان محمودی، کارشناس میراث فرهنگی،یکی از عوامل تخریب سنگهای باستانی را آب باران عنوان می کند و می گوید: برخی از سنگهای باستانی به حدی قدرتمند هستند که با هیچ عاملی به زودی تخریب نمی شوند اما همین سنگ ها با آب باران به سرعت از هم می پاشند. شاید در نظر اول کسی باورش نشود که آب باران یکی از بدترین عوامل تخریب سنگهاست اما چون آب روان است می تواند به راحتی در هر جرز و شکاف و درزی وارد شود و شکاف سنگ را بیشتر کند.

وی ادامه داد: اگر آب باران نفوذ کرده در داخل سنگ، یخ بزند، باعث فشار آمدن به شکاف شده و آن درز را بیشتر باز می کند انقدر که ممکن است بخشی از سنگ را به مرور بشکند.

این کارشناس میراث فرهنگی بیان کرد: کاخ اختصاصی کوروش در فضایی باز قرار دارد و بارندگی های اخیر نیز باعث نفوذ آب به داخل پایه ستونهای این کاخ و در نتیجه از هم پاشیدگی آنها می شود. برخی بر این باورند که باید روی این مجموعه سقفی به عنوان پوشش قرار بگیرد تا از نفوذ آب باران به داخل این سنگ ها و یخ بستن آن جلوگیری شود ولی برخی دیگر معتقدند که منظر آن از بین می رود.

به نظر می رسد هنوز راه حل مناسبی برای نگهداری از کاخ های باقی مانده باستانی توسط متولیان حفاظت از میراث فرهنگی ارائه نشده و این بناها مدتهاست زیر برف و باران زمستانی رها شده‌اند.

آبگرفتگی شدید محوطه تخت جمشید در فصل زمستان سال گذشته

به گزارش مهر،مشکل نفوذ آب باران در سنگهای باستانی محوطه های تاریخی پیش از این نیز مطرح شده بود به نحوی که خبرگزاری مهر زمستان سال گذشته نیز از آبگرفتگی در مجموعه تخت جمشید و نفوذ آب در سنگهای این مجموعه باستانی خبر داده بود اما دریغ از تدبیر و اقدامی عاجل…

به نقل از ایران ویج

ﻟﺌﻮﻧﯿﺪﺍﺱ ﮐﺴﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﻤﻠﻪ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﺑﻪ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺗﺮﻣﻮﭘﯿﻞ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁﺭﯾﻮ ﺑﺮﺯﻥ ﭘﺎﯾﺪﺍﺭﯼ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﯽ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺁﺭﯾﻮ ﺑﺮﺯﻥ ﺩﺍﺷﺖ ﺍﻣﺎ ﺑﺮ ﺧﻼ‌ﻑ ﺁﺭﯾﻮ ﺑﺮﺯﻥ ﮐﻪ ﺟﺰ ﭼﻨﺪ ﺳﻄﺮ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺩﯾﮕﺮﺍﻥ ﺍﺛﺮﯼ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ ، ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﺤﻞ ﺑﺮ ﺯﻣﯿﻦ ﺍﻓﺘﺎﺩﻥ ﻟﺌﻮﻧﯿﺪﺍﺱ، ﯾﮏ ﭘﺎﺭﮎ ﻭ ﺑﻨﺎﯼ ﯾﺎﺩ ﺑﻮﺩ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻭ ﻣﺠﺴﻤﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺮﭘﺎ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﻧﺪ ﻭ ﻭﺍﭘﺴﯿﻦ ﺳﺨﻨﺎﻧﺶ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺳﻨﮓ ﺣﮏ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﺗﺎ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰﺍﺭﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ. ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﺰﺭﮒ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻫﺨﻤﻨﺸﯿﺎﻥ ﺁﺭﯾﻮﺑﺮﺯﻥ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﻤﻠﻪ ﺍﺳﮑﻨﺪﺭ ﻣﻘﺪﻭﻧﯽ ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺳﺮﺯﻣﯿﻦ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺩﻓﺎﻉ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺭﺍﻩ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ .ﻋﺪﻩ ﺍﯼ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﺟﺪﺍﺩ ﮐﺮﺩ ﻫﺎ ﻳﺎ ﻟﺮ ﻫﺎ ﻣﯽ ﺩﺍﻧﻨﺪ. ﺍﺳﮑﻨﺪﺭ ﻣﻘﺪﻭﻧﯽ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﯿﺮﻭﺯﯼ ﺩﺭ ﺳﻮﻣﯿﻦ ﺟﻨﮓ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﺍﯾﺮﺍﻧﯿﺎﻥ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺁﺭﺑﻞ Arbel ﯾﺎ ﮔﻮﮔﺎﻣﻞ Gqugamele ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۳۳۱ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﻣﯿﻼ‌ﺩ ﻣﺴﯿﺢ ،ﺑﺎﺑﻞ ﻭ ﺷﻮﺵ ﻭ ﺍﺳﺘﺨﺮ (ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﻓﺎﺭﺱ ﮐﻨﻮﻧﯽ) ﺭﺍ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺧﻮﺩ ﺳﺎﺧﺖ ﻭ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﭘﺎﺭﺳﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮﺩ . ﺍﺳﮑﻨﺪﺭ ﺳﭙﺎﻩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺑﺨﺶ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮﺩ . ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺑﺨﺶ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﺷﺨﺼﯽ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﭘﺎﺭﻣﻦ ﯾﻮﻧﻮﺱ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺟﻠﮕﻪ ﺭﺍﻣﻬﺮﻣﺰ ﻭ ﺑﻬﺒﻬﺎﻥ  ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﭘﺎﺭﺳﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺍﺳﮑﻨﺪﺭ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺳﭙﺎﻩ ﺳﺒﮏ ﺍﺳﻠﺤﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﮐﻮﻫﺴﺘﺎﻥ (ﮐﻮ ﻩ ﻫﺎﯼ ﮐﻬﮕﯿﻠﻮﯾﻪ) ﺭﻭﺍﻧﻪ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺗﻨﮕﻪ ﻫﺎﯼ ﺩﺭ ﺑﻨﺪ ﭘﺎﺭﺱ (ﺑﺮﺧﯽ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﮏ ﺁﺏ ﻭ ﮔﺮﻭﻫﯽ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﻨﮓ ﺁﺭﯼ ﻣﯽ ﺩﺍﻧﻨﺪ) ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﺍﯾﺮﺍﻧﯿﺎﻥ ﺭﻭﺑﺮﻭ ﺷﺪ. ﺩﺭﺟﻨﮓ ﺩﺭ ﺑﻨﺪ ﭘﺎﺭﺱ ﺁﺧﺮﯾﻦ ﭘﺎﺳﺪﺍﺭﺍﻥ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﺷﻤﺎﺭﯼ ﺍﻧﺪﮎ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﺁﺭﯾﻮﺑﺮﺯﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺳﭙﺎﻫﯿﺎﻥ ﭘﺮﺷﻤﺎﺭ ﺍﺳﮑﻨﺪﺭ ﻣﻘﺪﻭﻧﯽ ﺩﻻ‌ﻭﺭﺍﻧﻪ ﺍﺯ ﻣﯿﻬﻦ ﺧﻮﯾﺶ ﺩﻓﺎﻉ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﯽ ﭘﺮﻭﺍ ﺑﺎ ﺳﭙﺎﻫﯿﺎﻥ ﺍﺳﮑﻨﺪﺭ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﻧﺸﺎﻧﺪﻧﺪ ﻭ ﺳﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﺳﭙﺎﻩ ﺍﺳﮑﻨﺪﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﯿﻨﯽ ﻭﺍﺩﺍﺭﻧﺪ . ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﺭﯾﻮﺑﺮﺯﻥ ﻭ ﭘﺎﺳﺪﺍﺭﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﻧﺎﻧﻪ ﺍﺯ ﻣﯿﻬﻦ ﺧﻮﯾﺶ ﺩﻓﺎﻉ ﻣﯽ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ﮔﺬﺭ ﺳﭙﺎﻫﯿﺎﻥ ﺍﺳﮑﻨﺪﺭ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺗﻨﮕﻪ ﻫﺎﯼ ﮐﻮﻫﺴﺘﺎﻧﯽ ﻏﯿﺮ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮﺩ . ﭘﺲ ﺍﺳﮑﻨﺪﺭ ﺑﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﯼ ﺟﻨﮕﯽ ﺍﯾﺮﺍﻧﯿﺎﻥ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺗﺮﻣﻮﭘﯿﻞ Thermopyle ﺭﻭﯼ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﯾﮏ ﺍﺳﯿﺮ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ ﺁﺭﯾﻮﺑﺮﺯﻥ ﺭﺍ ﺩﻭﺭ ﺯﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺑﯿﺮﺍﻫﻪ ﻫﺎ ﻭ ﺗﻨﮕﻪ ﻫﺎﯼ ﺳﺨﺖ ﮐﻮﻫﺴﺘﺎﻧﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮﺑﺎﺯﺍﻥ ﭘﺎﺭﺱ ﺭﺳﺎﻧﯿﺪ ﻭ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﮔﺮﻓﺖ. ( ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺗﻤﺎﻡ ﺟﻨﮓ ﻧﯿﺰ ﻋﻤﺮ ﺁﻥ ﺍﺳﯿﺮ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺩﻭﺍﻣﯽ ﻧﯿﺎﻭﺭﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺍﺳﮑﻨﺪﺭ ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﺧﯿﺎﻧﺖ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ.) ﺁﺭﯾﻮ ﺑﺮﺯﻥ ﺑﺎ ۴۰ ﺳﻮﺍﺭﻩ ﻭ ۵ ﻫﺰﺍﺭ ﺳﺮﺑﺎﺯ ﭘﯿﺎﺩﻩ ﻭ ﻭﺍﺭﺩ ﮐﺮﺩﻥ ﺗﻠﻔﺎﺕ ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺑﻪ ﺩﺷﻤﻦ ، ﺧﻂ ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﺍﺳﮑﻨﺪﺭ ﺭﺍ ﺷﮑﺴﺖ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﯾﺎﺭﯼ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺑﻪ ﺳﻮﯼ ﭘﺎﺭﺳﻪ ﺷﺘﺎﻓﺖ ﻭﻟﯽ ﺳﭙﺎﻫﯿﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺍﺳﮑﻨﺪﺭ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺟﻠﮕﻪ ﺑﻪ ﻃﺮﻑ ﭘﺎﺭﺳﻪ ﺑﺮﻭﻧﺪ ،ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﺭﺳﯿﺪﻥ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﺩﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ . ﺁﺭﯾﻮ ﺑﺮﺯﻥ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺳﺖ ﺗﺼﺮﻑ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺳﺮﺑﺎﺯﺍﻥ ﺍﺳﮑﻨﺪﺭ ﻭ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﭙﺎﻫﯿﺎﻥ ﺩﺷﻤﻦ ﺳﺨﺖ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽ ﺗﻌﻘﯿﺐ ﺍﻭ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻧﺸﺪ ﻭ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺩﺭ ﭘﯿﮑﺎﺭ ﺑﺎ ﺩﺷﻤﻦ ﭘﺎﻓﺸﺎﺭﯼ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﯼ ﯾﺎﺭﺍﻧﺶ ﺍﺯ ﭘﺎﯼ ﺍﻓﺘﺎﺩﻧﺪ ﻭ ﺟﻨﮓ ﻭﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎﻥ ﺭﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﺁﺧﺮﯾﻦ ﺳﺮﺑﺎﺯ ﭘﺎﺭﺳﯽ ﺯﻳﺮ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺁﺭﯾﻮﺑﺮﺯﻥ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺑﻮﺩ. ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ ﺍﺗﯿﻼ‌ ﻧﻮﺷﺘﻪٔ ﻟﻮﯾﺰﺩﻭﻝ ﺁﻣﺪﻩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﺧﺮﯾﻦ ﻧﺒﺮﺩ ﺍﺳﮑﻨﺪﺭ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺁﺭﯾﻮﺑﺮﺯﻥ ﺧﻮﺷﺶ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﺍﻭ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎﺩ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻪ ﮐﺸﺘﻦ ﺍﻭ ﻧﺸﻮﺩ ﻭﻟﯽ ﺁﺭﯾﻮﺑﺮﺯﻥ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ:"ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻩ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻣﺮﺍ ﺑﻪ ﺍﯾﻨﺠﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ ﺗﺎ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﻣﮑﺎﻥ ﺩﻓﺎﻉ ﮐﻨﻢ ﻭ ﻣﻦ ﺗﺎ ﺟﺎﻥ ﺩﺭ ﺑﺪﻥ ﺩﺍﺭﻡ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﻣﮑﺎﻥ ﺩﻓﺎﻉ ﺧﻮﺍﻫﻢ ﮐﺮﺩ."  ﺍﺳﮑﻨﺪﺭ ﻧﯿﺰ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﺏ ﺍﻭ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ:"ﺷﺎﻩ ﺗﻮ ﻓﺮﺍﺭ ﮐﺮﺩﻩ .ﺗﻮ ﻧﯿﺰ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺷﻮ ﺗﺎ ﺑﻪ ﭘﺎﺱ ﺷﺠﺎﻋﺘﺖ ﺗﻮ ﺭﺍ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮﻭﺍﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﮐﻨﻢ."  ﻭﻟﯽ ﺁﺭﯾﻮ ﺑﺮﺯﻥ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ :"ﭘﺲ ﺣﺎﻻ‌ ﮐﻪ ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻩ ﺭﻓﺘﻪ ﻣﻦ ﻧﯿﺰ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻣﮑﺎﻥ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻢ ﻭ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻣﯿﮑﻨﻢ ﺗﺎ ﺑﻤﯿﺮﻡ" ﻭ ﺍﺳﮑﻨﺪﺭ ﮐﻪ ﭘﺎﯾﺪﺍﺭﯼ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﯾﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺩﺍﺩ ﺗﺎ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺩﻭﺭ ﻭ ﺑﺎ ﻧﯿﺰﻩ ﻭ ﺗﯿﺮ ﺑﺰﻧﻨﺪ.  ﺁﻧﻬﺎ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺑﺎ ﺗﯿﺮ ﻭ ﻧﯿﺰﻩ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺯﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪٔ ﺳﺎﻟﻢ ﺩﺭ ﺑﺪﻥ ﺍﻭ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪ.ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﺭﻫﻤﺎﻥ ﻣﺤﻞ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﺳﭙﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺭﻭﯼ ﻗﺒﺮ ﺍﻭ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ "ﺑﻪ ﯾﺎﺩ ﻟﺌﻮﻧﯿﺪﺍﺱ”*. ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺟﻨﮓ ﯾﻮﺗﺎﺏ (ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺩﺭﺧﺸﻨﺪﻩ ﻭ ﺑﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ) ﺧﻮﺍﻫﺮ ﺁﺭﯾﻮ ﺑﺮﺯﻥ ﮐﻪ  ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﺳﭙﺎﻩ ﺭﺍ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ،ﺩﺭ ﮐﻮﻩ ﻫﺎ ﺭﺍﻩ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺳﭙﺎﻩ ﺍﺳﮑﻨﺪﺭ ﺑﺴﺖ .ﯾﻮﺗﺎﺏ ﻭ ﺑﺮﺍﺩﺭﺵ ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﺟﻨﮕﯿﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﻫﺮ ﺩﻭ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﻧﺎﻣﯽ ﺩﺭﺧﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺑﺮ ﺟﺎﯼ ﮔﺬﺍﺷﺘﻨﺪ .   * ﻟﺌﻮﻧﯿﺪﺍﺱ ﮐﺴﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﻤﻠﻪ ﺧﺸﺎﯾﺎﺭﺷﺎ ﺑﻪ ﯾﻮﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺗﺮﻣﻮﭘﯿﻞ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁﺭﯾﻮ ﺑﺮﺯﻥ ﭘﺎﯾﺪﺍﺭﯼ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﯽ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺁﺭﯾﻮ ﺑﺮﺯﻥ ﺩﺍﺷﺖ ﺍﻣﺎ ﺑﺮ ﺧﻼ‌ﻑ ﺁﺭﯾﻮ ﺑﺮﺯﻥ ﮐﻪ ﺟﺰ ﭼﻨﺪ ﺳﻄﺮ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺩﯾﮕﺮﺍﻥ ﺍﺛﺮﯼ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ ، ﯾﻮﻧﺎﻧﯿﺎﻥ  ﺩﺭ ﻣﺤﻞ ﺑﺮ ﺯﻣﯿﻦ ﺍﻓﺘﺎﺩﻥ ﻟﺌﻮﻧﯿﺪﺍﺱ، ﯾﮏ ﭘﺎﺭﮎ ﻭ ﺑﻨﺎﯼ ﯾﺎﺩ ﺑﻮﺩ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻭ ﻣﺠﺴﻤﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺮﭘﺎ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﻧﺪ ﻭ ﻭﺍﭘﺴﯿﻦ ﺳﺨﻨﺎﻧﺶ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺳﻨﮓ ﺣﮏ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﺗﺎ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰﺍﺭﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ.

رکسانا، دختر ایرانی که همسر اسکندر مقدونی شد رکسانا (Ruxana) و یا همان رکسانه تلفظ یونانی نامش است. نام او روشنک است، یعنی ستاره ی کوچک. خیلی ها فکر می کنند او دختر داریوش سوم است؛ اما او دختر وخش اورد، فرماندار باختر و یا همان سغد که جایی نزدیک به سمرقند امروزیست بود. او کمتر از چهارده سال دارد که اسکندر در کشورگشایی هایش به ایران می رسد... اسکندر ایران را فتح کرده و داریوش سوم را فراری داد. پس از آن یک به یک از استان های ایران گذشت تا به باختر رسید... باختر آخرین استان ایران بود که به تسخیر اسکندر درآمد و در آن زمان وخش اورد فرماندار آن بود. باختر از استان های ممتاز و برتر ایران به شمار می رفت. وخش اورد تصمیم گرفت که از اسکندر فرمانبرداری کند. به همین دلیل، اسکندر او را به حکومت در باختر ابقا کرد تا همچنان حاکم باختر باشد. برای این که ماندگاری فرمانبرداری وخش اورد به اسکندر پایدار بماند، اسکندر دو پسر از سه پسر وخش اورد را برای خدمت در ارتش خود فراخواند. وخش اورد علاوه بر قبول کردن این درخواست اسکندر، پسر سومش را هم به ارتش اسکندر سپرد. پس از آن، وخش اورد خواست ضیافتی برای اسکندر با تجملات مشرق‌ زمین برپا کند. او با همین مقصود، سی نفر از دختران خانواده‌های درجه یک سغدیان را برای این ضیافت فراخواند. دختر خود حاکم هم جزو آنها بود. این دختر از حیث زیبایی و لطافت همانندی نداشت و به قدری دلربا بود که در میان آن همه دختران زیبا توجه تمام حضار را به خود جلب می‌کرد. بله! او روشنک بود... در این ضیافت، و بر طبق آداب ایرانی، روشنک با روبند می رقصد؛ اما مجبور می شود به درخواست اسکندر، روبند خود را بردارد... اسکندر که با نوشیدن شراب، چیزی که به آن اعتیاد داشت، مست شده بود، از خود بی خود شده و عاشق روشنک شد. پس از مدت زمان کوتاهی اسکندر بلند و بی‌پروا گفت: "باید مقدونی ها و پارسیان با هم ازدواج کنند تا مخلوط شوند و این می تواند تنها راهی باشد برای این که مغلوب شدگان شرمسار و افراد پیروز در جنگ به خود مغرور نشوند." پس از آن اسکندر از شدت عشق در همان مجلس دستور کرد بر طبق عادات مقدونی، یک نان بیاورند؛ او آن را با شمشیر به دو قسمت تقسیم کرده، نیمی را خودش برداشت و نیم دیگر را به روشنک داد تا عهد و پیمان زناشویی بین آنها باشد. مقدونی ها از این رفتار اسکندر ناخشنود شدند؛ زیرا در نظر آنان پسندیده نبود که یک فرماندار ایرانی پدرزن اسکندر گردد. اما آنها به ناچار این را پذیرفتند. پس از این ازدواج، روشنک در بین نفرت از یک دشمن و عشق به یک همسر می ماند... اما سرانجام همانند همه زنان سرزمین پارس، عشق را انتخاب می کند و به خود می قبولاند که او همسر اسکندر است؛ پس باید به شوهرش وفادار باشد. روشنک اسکندر را در لشگرکشی اش به هند در سال ۳۲۶ پیش از میلاد همراهی کرده و سختی راه و جنگ را تحمل کرد. پس از آن اسکندر به سمت شوش گام برداشت. روشنک که حالا کم کم نام او به تلفظ یونانی اش بیان می شود را با نیز خود برد. زمانی که اسکندر به شوش رسید، در آن جا با استاتیرا، یکی دیگر از بزرگزادگان پارسی ازدواج کرد. این بار اسکندر دستور داد تا هشتاد نفر از فرماندهان سپاهش با هشتاد بزرگزاده ایرانی ازدواج کنند. مدتی بعد اسکندر به سمت اکباتان گام برداشت. استاتیرا را در شوش باقی گذاشت و رکسانا را با خود برد. با آن که ستاره شناسان اسکندر را از رفتن به بابل نهی کرده و آن را نحس دانستند، اما اسکندر به بابل رفت... و در آن جا کشته شد. پس از مرگ ناگهانی اسکندر در بابل در سال ۳۲۳ پیش از میلاد، رکسانا فرزند اسکندر را به دنیا آورد و نام او اسکندر چهارم گذاشته شد. پس ازمرگ اسکندر٬ رکسانا و پسرش قربانی دسیسه‌های سیاسی امپراتوری اسکندر شدند. روشنک استاتیرا بیوه دیگراسکندر و دریپتیس خواهر استاتیرارا به قتل رساند.ازآن پس المپیاس مادر اسکندر از رکسانا و پسرش حمایت می‌کرد تا اینکه المپیاس بدست کساندر بقتل رسید. کساندر چون دید که اسکندر پسر اسکندر، بزرگ شده و در مقدونیه گفتگو ازین است که او را از محبس بیرون آورده بر تخت بنشانند، از عاقبت این کار ترسید و نابودی خود را در آن می‌دید. بنابراین به گلوسیاس رئیس محبس نوشت که سر روشنک و اسکندر را ببرد و تن آنها را پنهان دارد و چنان کند که اثری از این دو قتل نماند. این امر اجرا شد و روشنک و پسرش در حدود ۳۰۹ پیش از میلاد با خوراندن زهر کشته شدند